Birisi sizi onaylamazsa bu bir felaket midir?
Onaylanmak, takdir görmek insanın duygusal ihtiyaçlarından biridir. İnsan yaptığı bir davranışın, söylediği güzel bir sözün, herhangi güzel bir jestin görülmesini, fark edilmesini ister ve ‘doğru yapmışsın, iyi düşünmüşsün’ onayını bekler. Bu durum insan olma özellikleri arasında yer alan bir durumdur fakat onay alma eğilimi sürekli olduğu zaman işler biraz karışmaya başlar. Başkalarının düşüncelerine veya fikirlerine sürekli başvurmak, diğerlerinin onayını almadan bir adım atamamaya başlamak insanı duygusal açıdan zorlamaya başlar bir süreden sonra; kendi benliği ile savaş başlamıştır. Onay alamadığı zaman duygusal olarak zorlanır, kaygısı yükselir, kendi öz değerini sorgulamaya başlar.
Çocukluk döneminde yaşanılan deneyimler, kişisel özellikler ve duygusal süreçler, diğerleri ile kurulan ilişki türleri ve diğerleriyle bağlanma şekilleri, sosyal çevre ve içinde bulunulan kültürün özellikleri, gözlemlenen ve öğrenilen davranışlar, sosyal medya ve internet kullanımı onay alma ihtiyacını şekillendirmede etken olarak gösterilebilir.
Onay alma ihtiyacının fazla olduğunu kendinizde şu noktaları fark ederek gözlemleyebilirsiniz;
- Eğer eleştiriden korkuyor ve bu yüzden sadece çevrenizin hoşuna gidecek şeyler yaptığınızı gözlemliyorsanız,
- İstemediğiniz bir şeyi bile sadece diğerleri istiyor diye yapma eğiliminiz varsa,
- Kendi başınıza karar vermekte ve uygulamakta çok zorlanıyorsanız,
- Hayır demek sizin için korkunç bir şeyse,
- Kendi değerinizi bilemiyor ya da bunu belirlemekte zorlanıyorsanız,
- Diğerlerinin ihtiyaçları ve talepleri için kendinizi geri planda tuttuğunuzu fark ediyorsanız,
Eğer bunları ve buna benzer özellikleri kendinizde gözlemliyorsanız onay alma ihtiyacınızın çok olduğunu düşünebilirsiniz.
Bu gibi durumlar zaman içerisinde sizi duygusal olarak zorlamaya, kaygı bozukluğu ve depresif belirtilerin artmasına neden olabilmektedir. Bu gibi durumlarda bir uzmandan destek almak, kendi öz benliğinizi keşfetmek, kendi değer mekanizmasını oluşturmak ve bağımsız hareket etmeyi kolaylaştırmada yardımcı olacaktır.
Dışarı çıktığımızda, yeni bir şey giydiğimizde, konuşurken, yeni bir şey öğrendiğimizde insanların gözünün içine bakarız. Fark edilmeyi, takdir görmeyi, insanların gözlerinin içinin parlamasını bekleriz. “Harika görünüyorsun bugün”, “üzerindeki ne kadar yakışmış”, “Harika bir iş çıkarmışsın, bravo”….. Bu tarz cümleler duyduğumuzda günümüz çok güzel geçer, kendimizle gurur duyarız, özgüvenimiz artar. Değişimlerin, gelişimlerin, en önemlisi de birey olarak fark edilmenin hazzını yaşarız. Bizi takdir eden, beğenen insanlara karşı daha az sorgulayıcı ve daha fazla güven duyma eğiliminde oluruz.
Onay alma ihtiyacı yaşayan bireyler, fark edilmesini istedikleri durumlar ve konular karşısında “iyi olmuş”, “hoş duruyor”, “güzel” gibi ifadeleri onay ya da iltifat olarak alamaz, geçiştirme cümleleri olarak görme eğilimindedirler. Bunun nedeni başkalarının düşüncelerine olması gerekenden fazla değer verirler ve onay cümleleri coşkulu değil ise beklentilerini karşılamaz ve “kötü” ve “eleştiri” olarak değerlendirilir. Bunun karşılığı olarak karşısındaki darılma, alınganlık, kabuğuna çekilme, yoğun öfke, pasif agresif davranışlar ve saldırganlık görülebilir.
Onay almaya gerektiğinden fazla ihtiyaç duyan bireylerde ise kaçınma davranışı denilen davranış örüntülerine rastlanmaktadır; aşırı yemek yeme ve abur cubur tüketimi, alışveriş bağımlılığı, alkol- madde- sigara tüketimi, öfke patlamaları gibi dürtüsel davranışlar gözlemlenmektedir. Bazı insanlarda ise başka yansımaları görülmektedir; mükemmeliyetçilik geliştirme, yapabileceğinden fazla sorumluluk alma, aşırı vericilik ve fedakarlık, hayır diyememek, sosyal medyayı aktif olarak kullanmak ve içinden geldiği gibi değil beğeni ve popülerlik analizi yaparak paylaşımlarda ve takiplerde bulunmak….
Onay alma ihtiyacı her bireyin duygusal ihtiyacıdır, ancak bazı insanları bu konuda daha hassas ve duyarlı olmasının nedeni öğrenilmiş duyguları ve kendisi hakkında sorgulamadığı düşünceleridir. Çocukluk döneminde önce anne- babadan, okul dönemi başladıktan sonra ise öğretmenden gelecek onaylar, iltifatlar, takdirler özgüvenin gelişmesinin temelini oluşturur. Çocukluk ve okul dönemindeki bu kaynaklardan sevgi, şefkat, onay ve kabul görmeyen bireyler yetişkinlikte bu konuda daha hassas olabiliyorlar. Yaptıkları hatalardan sonra, bazen nedenlerin bile bilmeden ceza alanlar, terk edilmekle, sevilmemekle tehdit edilen çocukların yaşadıkları utanç ve korku duyguları; başarısızlık, beğenilmemek, değersizlik, beceriksizlik ve aptal olmak gibi düşüncelerin oluşmasına neden oluyorlar. Yetişkinlikte kaygı bozuklukları, depresyon, umutsuzluk, mutsuzluk, korku, boşlukta gibi hissetme, hiçlik duygusu, mükemmeliyetçilik, bağımlılık ve yoksunluk belirtilerini sıkça yaşıyorlar. Özgüven eksikliği, içe kapanıklık yaşayabilir ya da tam tersi olarak aşırı özgüvenli olma, bağımsız ve dürtüsel davranışlarda bulunabilirler.
Kısaca; onay ihtiyacı her yaştan bireyin ihtiyacı ve temel motivasyon kaynaklarından biridir. Çocukluk döneminde bu ihtiyaç yeteri kadar karşılanmazsa yetişkinlik döneminde bireyler kendin değerli hissedemez, eleştiriye tahammül etmekte zorlanırlar. Çünkü çocukluktaki onay, sevgi ve kabul çocuğun var olduğunu hissetmesine yardımcı olur, bunu hissetmeyi bilmeyen bireyler başkalarından gelecek onaya karşı daha duyarlı ve hassas olurlar. Temeli çocuklukta atılan bu sorunun çözümü için en doğru yöntem psikoterapidir. Yaşanılan korku, kaygı, depresyon gibi belirtilerin üstesinden bir şekilde gelinse bile sorunun kökeni değişmediği için başka belirtiler ortaya çıkması olasıdır. Sorunun kökenine inmek ve bireye uygun yöntemlerle psikoterapi doğru ve sağlıklı çözüm yolu olmaktadır.
Onay bağımlılığı, bireylerin kendilerini değerli hissetmek için sürekli olarak başkalarının onayını ve kabulünü arama eğiliminde oldukları bir durumu ifade eder. Bu durum, genellikle kişinin özgüven eksikliği, düşük benlik saygısı ve diğer kişisel güvensizliklerle bağlantılıdır. Psikolojik bağlamda, onay bağımlılığı, bireyin kararlarını, hislerini ve davranışlarını başkalarının beklentileri ve standartlarına göre şekillendirme eğilimi göstermesi nedeniyle önem taşır.
Onay Bağımlılığının Psikolojik Bağlamda Önemi
Kişilik Gelişimi Üzerine Etkileri: Onay bağımlılığı, bireyin kendine has kimliğini geliştirme sürecini olumsuz etkileyebilir. Sürekli dış onaya ihtiyaç duyan kişiler, kendi gerçek benliklerini keşfetme ve ifade etme fırsatlarını kaçırabilir.
İlişkilerde Dengesizlik: Bu tür bir bağımlılık, kişisel ilişkilerde sağlıksız dinamiklere yol açabilir. Birey, ilişkilerde sürekli onay aradığı için karşısındaki insanların gerçek duygu ve düşüncelerinden çok onların beklentilerine göre hareket etme eğiliminde olabilir.
Duygusal Sağlık Sorunları: Onay bağımlılığı, anksiyete ve depresyon gibi duygusal sağlık sorunları ile yakından ilişkilidir. Kişinin kendini sürekli yetersiz hissetmesi, sürekli eleştiriye açık olması ve reddedilme korkusu yaşaması, psikolojik stresin artmasına neden olabilir.
Başarı ve Başarısızlık Algısı: Onay bağımlıları genellikle başarılarını ve başarısızlıklarını başkalarının tepkileri üzerinden değerlendirir. Bu, kişinin kendi başarılarını tanıma ve içsel motivasyon geliştirme yeteneğini sınırlar.
Mücadele ve Müdahale Yolları
Onay bağımlılığı ile mücadele etmek, bireyin daha bağımsız ve özgür kararlar almasını, kendi değerlerini ve hedeflerini belirlemesini sağlayabilir. Bireysel veya grup terapisi, özgüven inşa etme teknikleri, ve mindfulness gibi stratejiler, bu bağımlılığı aşmada etkili olabilir. Terapi süreçleri, bireyin neden sürekli dış onay aradığını anlamasına ve daha sağlıklı öz-değerlendirme yolları geliştirmesine yardımcı olur.
Onay Bağımlılığının Belirtileri
Onay bağımlılığı, kişilerin sürekli olarak başkalarının onayını ve takdirini aradığı, bu durumun kişisel kararları ve özgüvenleri üzerinde derin etkiler bıraktığı bir psikolojik eğilimdir. İşte onay bağımlılığı yaşayan bireylerde görülen tipik belirtiler ve davranışlar:
1. Karar Verme Güçlüğü
Onay bağımlıları, kendi başlarına karar verme konusunda sıklıkla zorlanır. Bu kişiler, kararlarını almadan önce genellikle bir veya daha fazla kişiden onay veya rehberlik ararlar. Kendi seçimlerine güvenmek yerine, başkalarının fikirlerine ve yargılarına güvenme eğilimindedirler.
2. Aşırı Uyumluluk
Başkalarının beklentilerini karşılamak için kendi ihtiyaçlarını ve arzularını göz ardı etme eğilimi gösterirler. Bu, kişisel sınırların zayıflamasına ve başkalarını memnun etme çabasının kişisel mutluluğun önüne geçmesine yol açabilir.
3. Sürekli Onay ve Takdir Arayışı
Onay bağımlıları, yaptıkları işlerde veya sosyal etkileşimlerde sürekli olarak onay ve takdir ararlar. Başkalarından gelen olumlu geri bildirimlere aşırı bağımlıdırlar ve bu geri bildirimler olmadığında kendilerini değersiz hissedebilirler.
4. Eleştiriye Aşırı Duyarlılık
Olumsuz geri bildirim veya eleştiri, onay bağımlıları için aşırı stres ve kaygıya neden olabilir. Eleştirildiklerinde aşırı savunmacı davranabilir veya derin üzüntü yaşayabilirler.
5. Kendine Güvensizlik
Onay bağımlıları, kendi yetenekleri ve değerleri hakkında sürekli şüphe duyarlar. Kendi başarılarını küçümseme veya başarıları başkalarına atfetme eğilimindedirler.
6. Sosyal Durumlarda Aşırı Endişe
Sosyal etkileşimler, onay bağımlıları için stres kaynağı olabilir çünkü sürekli olarak başkalarının onları nasıl gördüğünü ve onaylayıp onaylamadıklarını düşünürler. Bu da sosyal kaygıya ve hatta sosyal izolasyona yol açabilir.
7. Bağımlılık Yaratan İlişkiler
Onay bağımlılığı, ilişkilerde bağımlılık yaratabilir. Birey, ilişkideki diğer kişi tarafından sürekli onaylanma ihtiyacı duyar, bu da sağlıksız ve dengesiz ilişki dinamiklerine yol açabilir.
Bu belirtiler, onay bağımlılığının sadece kişisel düzeyde değil, ilişkisel ve sosyal düzeyde de ciddi etkilere sahip olduğunu gösterir. Eğer bu belirtiler günlük yaşamınızı etkiliyorsa, profesyonel bir psikolojik destek almak önemli olabilir.
Onay Bağımlılığının Etkileri
Onay bağımlılığı, bir kişinin kişisel, sosyal ve profesyonel yaşamını birçok açıdan olumsuz etkileyebilir. Bu durum, bireyin özgüvenini zayıflatarak, sağlıklı ilişkiler kurmasını engelleyebilir ve kariyer gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir. İşte onay bağımlılığının etkilerine dair detaylı bir inceleme:
Kişisel Yaşam Üzerindeki Etkileri
Düşük Özsaygı ve Özgüven: Sürekli dış onaya ihtiyaç duymak, bireyin kendi yeteneklerine ve değerine olan inancını zayıflatabilir. Kendi kararlarına güvenmeme ve kendini sürekli sorgulama, düşük özsaygıya yol açabilir.
Kararsızlık: Onay bağımlılığı olan kişiler, önemli kararlar alırken sürekli başkalarının görüşlerine başvurma ihtiyacı hisseder. Bu durum, kişisel karar alma yeteneğini sınırlar ve bireyin bağımsız hareket etme kapasitesini azaltır.
Duygusal Bağımlılık: Başkalarının onayını alamadıklarında kendilerini kötü hissetme eğilimi, duygusal olarak başkalarına bağımlı hale gelmelerine neden olabilir. Bu, duygusal olarak kırılgan ve dengesiz bir yapıya yol açabilir.
Sosyal Yaşam Üzerindeki Etkileri
İlişkilerde Sağlıksız Dinamikler: Onay bağımlısı bireyler, ilişkilerinde sıklıkla fazla uyum sağlayıcı ve itaatkar olabilir. Bu, dengesiz ve tek taraflı ilişkilere sebep olabilir.
Sosyal İzolasyon: Sürekli olarak başkalarının onayını arama ve eleştiriye aşırı duyarlılık, sosyal çevrelerinden çekilmeye ve izolasyona yol açabilir.
Manipülasyona Açıklık: Sürekli onay arayışı, bu bireyleri manipülatif insanların hedefi haline getirebilir. Bu durum, kişinin duygusal ve sosyal açıdan sömürülmesine neden olabilir.
Profesyonel Yaşam Üzerindeki Etkileri
Kariyer Gelişiminde Engeller: Onay bağımlısı kişiler, risk almaktan kaçınabilir ve yalnızca güvende hissettikleri alanlarda çalışmayı tercih edebilir. Bu, profesyonel gelişimlerini ve kariyerlerinde ilerlemelerini sınırlayabilir.
Yaratıcılık ve İnovasyon Eksikliği: Başkalarının beğenisini ve onayını kazanma çabası, kişinin yaratıcı düşüncelerini ve yenilikçi fikirlerini ifade etmesini engelleyebilir.
Liderlik ve Sorumluluk Almada Güçlük: Onay bağımlılığı olan kişiler, genellikle liderlik pozisyonlarında başarısız olabilirler çünkü bu tür roller, bağımsız karar verme ve eleştirilere açık olma gerektirir.
Onay bağımlılığının etkileri kişisel gelişimi ciddi şekilde sınırlayabilir ve bireyin tam potansiyelini ortaya koymasını engelleyebilir. Bu nedenle, onay bağımlılığı belirtileri gösteren bireylerin profesyonel psikolojik destek alması önemlidir. Terapi ve özgelişim çalışmaları, bu bağımlılığı aşmalarına ve daha sağlıklı, bağımsız bir yaşam sürmelerine yardımcı olabilir.
Onay Bağımlılığı ile Başa Çıkma Yöntemleri
Onay bağımlılığı, bireyin kendi değerini sürekli olarak başkalarının onayına bağlı olarak değerlendirmesi durumunu ifade eder. Bu durum uzun vadede özgüven problemleri ve kişisel gelişim engelleri yaratabilir. Onay bağımlılığı ile başa çıkmanın yolları, bireysel terapi, grup terapisi, kendine yardım teknikleri ve düzenli psikolojik danışmanlık içerebilir. İşte bu süreçte kullanılabilecek bazı yöntemler:
1. Psikolojik Danışmanlık ve Terapi Seçenekleri:
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Bireyin düşünce kalıplarını ve bu düşüncelerin davranışlar üzerindeki etkilerini inceleyerek, olumsuz ve gerçek dışı düşünceleri sorgulamayı ve değiştirmeyi amaçlar. BDT, onay bağımlılığı ile başa çıkmada etkili olabilir çünkü kişinin kendine yönelik olumsuz düşüncelerini değiştirerek özsaygısını güçlendirmeye yardımcı olur.
Psikodinamik Terapi: Bireyin geçmiş deneyimlerini ve bu deneyimlerin şimdiki duygu ve davranışlarını nasıl etkilediğini anlamaya çalışır. Bu terapi, onay bağımlılığının altında yatan nedenleri keşfetmeye yardımcı olabilir.
Grup Terapisi: Benzer sorunlar yaşayan diğer bireylerle yapılan grup terapisi, katılımcılara destek sağlar ve başkalarının deneyimlerinden öğrenme fırsatı sunar.
2. Kendine Yardım Teknikleri:
Öz-şefkat Pratikleri: Kendine karşı nazik olmayı ve kendi hatalarını kabul etmeyi içeren pratikler. Mindfulness meditasyonu ve günlük tutma, bireyin kendine olan bakış açısını dengeli bir hale getirmeye yardımcı olabilir.
Sınırlar Koyma: Kendi ihtiyaç ve değerlerini belirlemek ve bunlara saygı göstermek önemlidir. Hayır demeyi öğrenmek ve kişisel sınırları korumak, başkalarından sürekli onay arama ihtiyacını azaltabilir.
Olumlamalar: Kendini olumlayıcı ifadeler kullanmak, özsaygıyı ve içsel gücü artırabilir. Olumlamalar, bireyin kendine olan inancını güçlendirerek, başkalarından onay alma ihtiyacını azaltmaya yardımcı olur.
3. Eğitim ve Farkındalık Artırma:
Eğitici Kitaplar ve Çalışmalar: Onay bağımlılığı ve özsaygı üzerine yazılmış kitaplar, bireye kendi durumunu daha iyi anlama ve başa çıkma stratejileri geliştirme konusunda yardımcı olabilir.
Atölye ve Seminerler: Özsaygı, özgüven ve onay bağımlılığı üzerine düzenlenen atölye ve seminerler, bireylerin bu konularda bilgi edinmelerini ve deneyim paylaşımında bulunmalarını sağlar.
Onay bağımlılığı ile başa çıkmak, sürekli bir öz farkındalık ve kişisel gelişim çabası gerektirir. Profesyonel yardım almak ve kendine yönelik çalışmalar yapmak, bu süreçte bireye büyük destek sağlayabilir.
Başkalarından Onay Alma
Başkalarından onay alma, bir bireyin kendi değerini, başkalarının onayı ve kabulüne bağlı olarak algıladığı, kendine güven ve özsaygı eksikliğinden kaynaklanan bir davranıştır. Bu durum, kişisel kararlar ve duygusal durum üzerinde yoğun bir etkiye sahip olabilir.
Onay Bağımlılığı Belirtileri
Onay bağımlılığının belirtileri arasında aşırı uyumluluk, karar vermede zorlanma, sürekli onay ve takdir arayışı, eleştiriye aşırı duyarlılık, düşük özsaygı ve sosyal çekingenlik yer alır. Bu belirtiler, kişisel, sosyal ve profesyonel yaşamı olumsuz etkileyebilir.
Onay Bağımlılığı Tedavisi
Onay bağımlılığı tedavisi, Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), Psikodinamik Terapi, ve grup terapisi gibi psikoterapi yöntemleri ile gerçekleştirilebilir. Bu terapiler, bireyin kendi içsel değerini keşfetmesine, sağlıklı özsaygı geliştirmesine ve başkalarının onayına olan bağımlılığını azaltmasına yardımcı olur. kaynak : artipsikoloji.com
Yayınlanma: 19.01.2025 15:44
Son Güncelleme: 19.01.2025 15:44
Bunları da sevebilirsiniz...
Aşk; tanımı yapılması oldukça zor kelimelerden biridir. Ben bu noktada romantik aşktan bahsetmek istiyorum. Aşk; birine karşı hissedilen güçlü bağlılık, sevgi ve çekim duygusudur. Aşık olma; bireylerin birbirine güçlü şekilde çekilmesi ve duygularını derinleştirmeleriyle birlikte ilişkiyi sürdürmek istemeleriyle başlar. Aşık olma; yüksek fiziksel çekimi, yoğun duygusallığı ve sevdiğin kişiyi sık sık düşünmeyi ve bunların sonucunda bağlılığı içinde barındırır. Bağlanma birey için bir ihtiyaç olmakla birlikte ait olma gereksiniminin yansımasıdır, bu nedenle evrimsel kalıtımımızın bir parçasıdır. Ruhumuzun sevmeye ve bağ kurmaya ihtiyacı vardır. Her birimizin bağlanma biçemleri vardır. Üç geleneksel bağlanma biçemi güvenli, kaygılı ve kaçıngan bağlanmadır. Bağlanma ilişkileri bebeklikte başlar fakat yaşam boyunca önemlidir ve aile arkadaşlarla olduğu kadar partnerle olan ilişkileri de kapsar. Bağlanma; duygusal düzenleme, ilişki tutarlılığı, ilişkisel nitelik ve iletişim, çatışma ve yakınlık olmak üzere zamanla romantik ilişkilerin birçok yönüyle ilişkilendirilmiştir. Örneğin; güvenli bağlanan kişiler yakınlığı hoş karşılarken, kaçınmacı kişiler bundan korkabilir. Kaygılı kişiler ise terk edilmekten korkabilirler. İnsanlar; ilişki partnerlerinde belirli bağlanma niteliklerini arayabilirler ya da belirli bağlanma biçemine sahip olan partnerle yaşadığı birliktelik kendi bağlanma biçemini değiştirebilir. Bir partnerin ihaneti güvenli bağlanma biçemimizi sarsarken, sürekli ve kestirebilir biçimde seven partner kaçıngan bağlanma biçemimizi güvenli hale getirebilir. Aşk yaşamımıza bambaşka şekilde yansımaktadır. Bazen bu yansıyış canımızı yakabilir.. AŞK kurtulunması gereken bir şey olmaktan çok tadına varılması gereken bir şey olarak düşünülür nitekim keşke her zaman böyle olsa fakat birçok kez en çok gereksinimi duyulan ayakta kalma ve iyileşmedir. Aşk ve ilişki de hayat gibi inişli çıkışlı bir yolculuktur. Günümüzde sıkça duyduğumuz kavramlar arasına sevginin bir anda yoğun bir şekilde gösterilmesiyle başlayan " Love Bombing", aniden ortadan kaybolmalarla tanımlanan "Ghosting" ve gerçeklik algısını sarsacak kadar etkili bir manipülasyon yöntemi olan "Gaslighting" eklendi. Bu kavramlar sağlıklı ilişki dinamiklerini sarsan ciddi unsurlar olarak önümüze çıkmaktadır. Bunları yaşadıktan sonra aşkın yitik haline tanıklık etmemiz kaçınılmaz olmaktadır. Bu noktada yitik bir aşktan kurtulmak pek kolay olmamasına rağmen değişik stratejiler ile süreci kolaylaştırabiliriz.İlki ve en önemlisi bunun zaman alacak olmasıdır. Bu yüzden sabırlı davranmalıyız. İlişkide bağlanma gereksinimi varsa bunu yitirmek bireyi sarsan olumsuz bir deneyim olmaktadır. Aslında ilişkiler bittiğinde belki de canımızı en çok yakan şeylerden biri o bağı kaybetmiş olmamızdır. Bundan kaynaklı bireyler bir anda iyileşme beklememelidir. Bireyler bu süreçte kendisine bakım ilkelerini hatırlatmalıdır. İyi beslenme ve uyuma, bedenimiz ve işimiz üzerine odaklanma iyileşme sürecinde yardımcı olabilir. Ve en önemlilerinden bir tanesi de destek sistemidir. Bu destek sistemine güvenmek önemlidir. Onarım sürecinde olan birey için toplumsal yaşama dönmesini sağlayacak etkinlikler önermeden duyarlı ve yargısız bir dinleyici olmaya kadar arkadaşlar ve aile sık sık yardımcı olabiilir.Ayrıca bireyin onarımını hızlandırmak için yapılması ve yapılmaması gereken bazı özgül davranış stratejileri vardır. Yapılmaması gerekenler oldukça açıktır:Partneri anımsatıcı şeyleri çevrenizde tutmayın. (resimler,hediyeler..)Eski partneri aramayın ve evinin veya apartmanının yakınlarından geçmeyin.Ortak arkadaşlarınıza partneriniz hakkında soru sormayın. Eğer iyileşmekte olan birey eski partnerini düşünmeye başlarsa, gözünün önünde bu düşünceyi durduracak bir DUR işareti canlanmalıdır.Eğer bir şarkı veya müzik parçası partneri hatırlatıyorsa o şarkı veya müzik parçası dinlenmemelidir.Son olarak o ilişki hiç yaşanmamış gibi davranmak pek sağlıklı bir yöntem değildir. Acınızın farkında olun ve ileriye bakın. Yapılması gerekenlerden daha önce de bahsettiğimiz gibi kişinin görünümüne özen göstermesi, bir destek sistemine güvenmesi gerekmektedir. Ek olarak birey çalışma yaşamında veya okulda başarılı olmaya odaklanabilir veyahut kendisine yeni bir ilgi alanı bulup oraya yoğunlaşabilir. Gönüllü çalışmalara katılım sağlayıp insanlara yardım edebilir. Başkasına yardım etmek insanı kendisi hakkında düşünmekten uzaklaştırabilir ve iyileşme sürecinde fayda sağlayabilir. Bu süreç bir spor veya boş zaman etkinliğine başlamanın tam zamanıdır. Sanat bu noktada size fayda sağlayabilir. Sanat terapisi uygulayıcısı olarak şunu söyleyebilirim ki yazmak, boyamak, çizmek insan ruhunu en rahatlatan şeylerden biridir. Onun haricinde nefes egzersizleri, yoga, meditasyon. Hayatta her şey bir nefesle başlar. Doğru nefes alıp vermeye başladığınızda, bedeninizin dengeye girmesi korku ve endişelerinizden kurtulmanız, duygularınızı kontrol edebilmeniz, zihninizin ve düşüncelerinizin berraklaşması, hayatınızı kısıtlayan, yerleşmiş inanç ve davranış kalıplarının salıverilmesi; kısaca yenilenmeniz mümkün olacaktır. Bir düşünün.. En son ne zaman derin, uzun bir nefes aldınız? Eğer uzun zamandır derin bir nefes almadıysanız şimdi derin bir nefes alın ve sonrasında kendinize şu soruyu sorun: Sana kendine ne kadar değer verdiğini ilişkine baktığım zaman anlıyorum deseydim bu sana nasıl hissettirirdi? Eğer cevabın olumsuzsa onarıma kendimizden başlayarak en doğru kararı vermişiz demektir. İnsan kendine nasıl davranıyorsa karşısındaki de öyle davranır. Önce sen kendini sevmeli ve kendine değer vermelisin. Son olarak onarımda olan kişi aşk ilişkisini kaybettiğinde şu an çekmekte olduğu acıya neden olan, ait olma gereksiniminin ileride büyük olasılıkla yeni ve umut edilir daha başarılı bir aşk ilişkisine çekeceğini anımsamalıdır. Bu ilişki sana ne öğretti?, Belki de ilişkiden beklediklerini ve beklemediklerini öğretti. Dilersen bunları yepyeni bir sayfaya yazıp değerlendirebilirsin. Sen ilişkiden ne bekliyorsun? Sınırların neler? Seni neler rahatsız ve mutsuz eder? Sen ne olduğu zaman kendini seviliyor hissediyorsun? Senin sevgi dilin ne? Bütün bunlara verdiğin cevap seni yeniliğe hazırlayacak. Onarımını tamamlama yolculuğunda kendini daha iyi tanıman, anlaman ve yeni başlangıçlara hazırlanmanda yardımcı olabilmek dileğimle.. PSİKOLOG HANDE İPEK TEMEL.KAYNAKÇA YAKIN İLİŞKİLER PSİKOLOJİSİ, S. HENDRİCK. Yazıyı Oku
Uzman: Hande İPEK TEMELYayınlanma: 15.04.2025
Günlük hayatın karmaşası ve yaşadığımız olumsuz olayların ağırlığını ölçerken ilk adımda duygularımıza odaklanabiliyoruz. Bir olayın bizi ne ölçüde etkilediğini anlamak için öncelikle ne hissettiğimize bakıyoruz. Peki hissettiğimiz bu duygular nereden geliyor? Sadece yaşadığımız olay mı bu duygular üzerinde etkili? Aslında cevap düşüncelerimizde saklı. Yaşadığımız olumlu veya olumsuz durumlara bakış açımız nedir? Olayları algılama biçimimiz sağlıklı mı yoksa tüm yaşananları bizi daha çok yıpratacak şekilde mi algılıyoruz? Bilişsel davranışçı bakış açısı der ki; bize sıkıntı veren veya sorun olan olayın kendisi değil, olay hakkında düşündüklerimizdir. Bir durumun yaşam zorluğu mu yoksa sorun mu olduğunu belirleyen olaylara bakış açımızdır. Bireylerin duygu ve davranışlarının kaynağı ise düşüncelerdir. Yani ne düşünürsek sonuç olarak da onu hissederiz. Düşüncelerimiz değişirse duygu ve davranışlarımız da aynı şekilde değişecektir.Geçmiş yaşantılarımızdan getirdiğimiz düşüncelerimiz, olaylara bakış açımızı belirler. Bir olay karşısında ortaya çıkan olumsuz duygulanımımıza bağlı olarak durumu/olayı değerlendiririz. Bu olumsuz duyguya neden olan düşüncelerimizi gözden geçiririz. Örneğin; bireyin sürekli fiziksel ya da psikolojik şiddet gördüğü, aldatıldığı partnerleri olmuş ise bireyin zihnindeki çarpık ve işlevsiz düşünce hatası ne olabilir? Yazımızın temel sorusunda da olduğu gibi “Nerede Hata Yapıyoruz?”. Cevabın ne olabileceğini yavaş yavaş tahmin etmeye başladığınızı sanıyorum. Hata pekala düşüncelerimizde, yaşadıklarımızı algılayış biçimimizde. Bilişsel Davranışçı bakış açısına göre düşünce hatalarımız, sahip olduğumuz bir takım otomatik düşüncelerden kaynaklanır. Otomatik düşünceler, bilinçli bir yargılama olmaksızın ortaya çıkan, eylemlerimiz ve duygularımızı derinden etkileyen zihinsel işlevlerdir. Otomatik düşüncelerimiz neredeyse tüm işlevlerimizden sorumludurlar ve tahmin edebileceğiniz gibi sayısal anlamda da bir hayli fazladırlar. Depresyon, kaygı bozukluğu gibi psikiyatrik rahatsızlığı olan kişilerde uyumsuz ve çarpıtılmış otomatik düşüncelerin arttığı gözlenir. Otomatik düşünceler, kişiye acı veren duygusal tepkilere ve işlevsel olmayan davranışlara da yol açarlar. Otomatik düşünceler ile ilgili en önemli ipuçlarından biri, yoğun duygulanımın yaşandığı esnada ortaya çıkmalarıdır. En yaygın görülen düşünce hatalarımıza, otomatik düşüncelerimize göz atalım.Seçici Algılama; "Yaşanılan bir durumun seçici olarak belirli bir ayrıntısının algılanması, diğer önemli noktaların ise göz ardı edilmesidir. Örneğin, hayatta başardığınız birçok an, hedefleriniz ve hayalleriniz var. Ancak bir isteğinizi gerçekleştirme noktasında başarısız oldunuz ve kendiniz hakkında “başarısız/beceriksiz” şeklinde düşünceleriniz oluşmaya başladı. Yani tüm hayatınıza kıyasla sadece başarısız olduğunuz anlara odaklandınız ve hatalı otomatik bir düşünceyle kendilik algınıza olumsuz bir özellik yüklediniz."Abartma; "Yaşanan olumsuz olaydan kendimiz, çevremiz ve geleceğimiz ile ilgili abartılı sonuçlar çıkarmaktır. Herhangi bir olumsuz deneyimde duyguların abartılması bu düşünce hatasının en sık rastlandığı durumlardandır. Örneğin, bir sunum ya da topluluk önünde konuşma anında “heyecandan tek bir kelime bile edemeyeceğim” düşüncesi. Başka bir örneği ele alacak olursak romantik ilişkilerimizde maalesef ki her türlü olumlu ve olumsuz duygumuzu/düşüncemizi abartma eğiliminde oluruz. “Hiç kimseyi seni sevdiğim gibi sevemem.”, “Sensiz yaşayamam.”, “Sen benim her şeyimsin.” Eminim ki hepimizin aşina olduğu bir düşünce kalıbıdır."Küçümseme; "Bazı diğer otomatik düşüncelerin aksine özellikle olumlu durumlarda karşımıza çıkar. Yaşanan olumlu olayları ya da bireyin başarılarını küçümsemesidir, tüm yaşananlar şans eseri meydana gelmiştir. “İyi notu herkes alabilir / bu okulu herkes kazanabilir”, “Kim olsa aynı şeyi yapardı..." vb."Aşırı Genelleme; "Yaşanılan tek bir olaydan genel kurallar çıkartmaktadır. Günlük hayat içinde belki de fark etmeden en sık başvurduğumuz otomatik düşüncelerden biridir. O gün sadece gideceğimiz yere geç kalmışızdır, belki saçımızı istediğim şekle sokamamışızdır ya da kıyafetimizin renklerini tutturamamışızdır ancak tüm günümüz kötü geçer/ kötü geçeceğine inanırız. Bu olumsuz inanca sahip olduğumuz için de davranışlarımız gerçekten o günün kötü geçmesine neden olacak biçimde şekillenir. “Bu tür şeyler hep benim başıma gelir”, “Nereye elimi atsam kurutuyorum”, “Bütün erkekler aynı” ve sayabileceğimizden emin olduğum daha nice aşırı genelleme inançlarımız."Kişiselleştirme; "Çevrede olan olaylar ve kişilerle ilgili kişisel karşılaştırmalar yapılır veya kişisel bağlantılar kurulur. Örneğin; çalıştığınız yerde takdir edilen bir elemansınız ve performansınız çok beğeniliyor. Herhangi sıradan bir iş gününde patronunuz size selam vermedi veya her zamankinden farklı bir ses tonuyla sizinle konuştu. Patronunuzun bu tavrının sizinle hiçbir ilgisi yokken “Acaba ne yaptım, neyi yanlış yapmış olabilirim, acaba bana mı kızgın” düşünceleriyle kaygı verici şekilde ele almanız kişiselleştirme yaptığınız çarpık bir düşüncedir. Çünkü belki de insanların sadece kötü geçirdiği bir güne denk geldiniz ve olayların sizinle uzaktan yakından hiçbir bağlantısı yok."Ya Hep Ya Hiç; "Olaylar siyah-beyaz, iyi-kötü gibi iki uçta algılanır. Hayat sizin için kesin doğru ve kesin yanlışlardan ibarettir. Siyah ve beyazdır, kesinlikle grilere yer yoktur. “Her şey boşa gitti”, “Bunu anlamadım, hiçbir şeyi anlamayacağım” … Sanılanın aksine hayat grilerle doludur. Tek bir doğru ve yanlış, tek bir siyah ve beyaz yoktur. "Akıl Okuma; "Karşımızdaki kişinin veya kişilerin zihninden geçenleri tahmin etmeye dayanan bir düşünce hatasıdır. Bu hata özellikle de insanlarla ilk tanışma deneyimlerimizde sıklıkla kendini gösterir. “Mesaj atmadığına göre kesin beni beğenmedi”, “Randevumuzu ertelediğine göre kesin vazgeçti”, “Beni zavallı buldu"...Duygusal Kararlar; "Kişinin olay veya insanlar hakkında hissettiklerinin doğru olacağı inancından doğan çarpık ve işlevsiz düşüncedir. Kendi kendini doğrulama ya da haklı çıkarma olarak da ele alabileceğimiz bu düşünce hatasında birey, nasıl hissederse olayları da bu şekilde algılar ve davranışlarını biçimlendirir. “Eğer korkuyorsam demek ki korkulacak bir şey var”, “Ben şüpheleniyorsam kesinlikle doğru çıkar” …Kontrol Yanılgısı; "Bireyin kendisi dışında olup bitenleri denetleme kapasitesine dair abartılı bir inanç beslemesidir. Örneğin, başkalarına göre daha şanslı olduğunu düşünerek şans oyunu oynamak. Sevdiğimiz insanların üzüntü ve endişelerini, başlarına gelebilecek kötü olayları engelleyebileceğimizi düşünmek. Çocuklarımızı kötü insanlarla tanışmaları konusunda koruyabileceğimizi sanmak."Tüm bu düşünce hataları geçmişte yaşadığımız olumsuz olayların sonucu oluşurlar. Bir takım olumsuz inançlarımızı kırmak ve belki de fark etmek zordur çünkü bunlar egomuzun alışmış olduğu bakış açılarıdır. Bazı olayları tüm gerçekliğiyle algılamak bize daha ağır gelebilir ve tam da bu noktada çarpık düşüncelerimiz devreye girerek otomatik duygular ve eylemlerle tepki vermemizi sağlar. Eğer siz de kendinizde bu düşünce hatalarına sık rastlıyorsanız ve işlevselliğinizi sekteye uğratacak yoğunlukta sizi etkiliyorsa, profesyonel bir destek almaktan çekinmeyin.Uzm. Psk. Dan. M. Behice AL CANKI KaynakçaTürkçapar H, (2008). Bilişsel terapi: temel ilkeler ve uygulama, 3. Baskı, Ankara. HYB yayıncılık.Türkçapar H, (2022). Bilişsel davranışçı terapi: temel ilkeler ve uygulama, 21.Baskı, İstanbul. Epsilon yayınevi. Yazıyı Oku
Uzman: Merve Behice AL CANKIYayınlanma: 15.04.2025
“Sadece bir saniye için gözlerinizi kapatın ve bir odaya girdiğinizi ve orada bazı arkadaşlarınızı ve meslektaşlarınızı gördüğünüzü düşünün, birden yere doğru bakıyorsunuz ve üzerinizde hiçbir giysinin olmadığının farkına varıyorsunuz”. Sosyal fobisi olan kişilerin bir toplumsal durumla karşılaştıklarında neler hissettiklerini bu senaryo çok iyi anlatmaktadır. “Büyük bir utanç duyarsınız, odadan kaçıp gitmek istersiniz, sanki ölecekmiş gibi olduğunuzu hissederseniz, hiç kimseyi yeniden görmek istemezseniz”. SF bireyin başkaları tarafından yargılanabileceği kaygısını taşıdığı toplumsal ortamlarda mahcup ya da rezil olacağı konusunda belirgin ve sürekli korkusunun olduğu bir kaygı bozukluğudur. Kişiler başkalarıyla etkileşimde bulunmalarını gerektiren ya da bir eylemi başkalarının yanında yerine getirmeleri gereken durumlardan korkarlar ve bunlardan olabildiğince kaçınmaya çalışırlar. Başkalarının kendileriyle ilgili olarak anksiyeteli, zayıf, kaçık ya da aptal gibi yargılarda bulunacağını düşünürler. Ellerinin ya da seslerinin titrediğinin farkına varacaklarıyla ilgili kaygılarından ötürü toplum önünde konuşmaktan korkabilirler ya da düzgün bir biçimde konuşamıyor gibi görünmekten korktukları için başkalarıyla karşılıklı konuşurken aşırı kaygı duyabilirler. Diğer insanların ellerinin sallandığını görmesinden utanç duyacaklarından korktukları için başkalarının yanında yemekten, içmekten ya da yazı yazmaktan kaçınabilirler.Sosyal fobinin tipleri var mıdır?Sosyal fobi iki şekilde görülür. Korkular bir çok toplumsal durumları kapsıyorsa yaygın tip, bazı durumları kapsıyorsa (Başkalarının önünde imza atmak, yemek yemek, konuşma yapmak gibi) yaygın olmayan tiptir.“Konuşurken heyecanlanıyorum!”diyenlere sıklıkla rastlayabilir ve sizde bu heyecanı duyuyor olabilirsiniz. Aslında heyecan sağlıklı bir duygudur ve kontrol edilebildiğinde de performansa olumlu etki etmektedir. Ancak konuşurken heyecanlanmak kontrol edilemediğinde sosyal anksiyete yaşayan bireylerin sıklıkla yaşadığı olumsuz bir deneyime dönüşür.Sosyal anksiyeteyaşayan bireyler bir topluluğa hitap edeceklerinde kaygılanırlar. İlgi ve gözler üzerlerinde olduğunda, herkes onları dinlediğinde yoğun stres yaşarlar. Stres yaşamaları için ille de göz önünde olmalarına gerek yoktur. Heyecanlanmaları için seslerini başkalarının duyacağını bilmeleri de yeterlidir. Telefonla konuşmak, telekonferans yapmak, görüntülü konuşmak, mülakata girmek, sunum yapmak, sahnede olmak onlar için ürkütücü olabilir.“Konuşurken heyecanlanıyorum”diyenler tabi ki yaptıkları her konuşmada heyecan duymazlar. En azından mevcut heyecanlarını sağlıklı düzeyde tutabildikleri ortamlar da olmaktadır. Sıklıkla konuştukları, kendilerini güvende hissettikleri kişilerle görüşürken heyecanlanmazlar veya bu heyecanı kontrol edebilirler.Heyecanı tetikleyen çoğunlukla hata yapma, alay edilme, rezil olma korkularıdır. Bu korkularını tetikleyecek kişi ve ortamlar onlar için kaygı kaynağını oluşturmaktadır. Biri için bu kaygının nedeni anne-baba iken, başkası için akranları, öğretmeni, yöneticisi olabilir. İlerlemiş sosyal anksiyetede kişi konuşması gereken her ortamda ve kişiyle kaygı yaşayabilir.Kekelemekten, söyleyeceklerini unutmaktan, seslerinin titremesinden korkarlar. Bunu daha önce bir veya birkaç kez deneyimlemişlerse korkuları çok daha yüksek ve kontrol etmesi güç olabilir. Başkalarının kendileriyle ilgili değerlendirmelerinin çoğunlukla olumsuz olduğunu ve alay içerdiğini düşünmektedirler. Özsaygıları, öz değerleri ve özgüvenleri daha düşük bireylerdir.“Konuşurken Heyecanlanıyorum” Diyen Herkes Sosyal Anksiyete mi Yaşıyor?Konuşurken heyecanlanmak neredeyse hepimizin yaşadığı bir durumdur. Burada yaşanan heyecanın bir sorun haline gelmesine neden olan kişinin yaşadığı sıkıntının derecesidir. Kontrol edilebildiğinde heyecan kişinin performansını olumlu yönde etkilemektedir. Sağlıklı heyecan kişinin konuşmasına daha iyi hazırlanmasına, daha fazla özen göstermesine neden olmaktadır. Kişinin daha coşkulu, hazırlıklı ve enerjik olmasını sağlamaktadır. Dolayısıyla da heyecan kontrol edilebildiğinde olumlu etkiye sahiptir.Heyecanlanıyor ama bu heyecanın performansınızı olumlu yönde etkilemesini sağlıyorsanız heyecanınızı kontrol edebiliyorsunuz demektir. “Konuşurken heyecanlanıyorum” diyor ama önemli konuşmalar yapmaktan geri durmuyor, size verilen görevlerden kaçınmıyorsanız bununla baş edebiliyorsunuz demektir. Dolayısıyla konuşurken heyecan duymak sosyal anksiyete tanısı için yeterli değildir. Sıklığı, yoğunluğu ve derecesi tanı için belirleyicidir.“Konuşurken Heyecanlanıyorum” Diyen Bireylerde Görülen Diğer Sosyal Anksiyete Belirtileri Nelerdir?Konuşurken yoğun heyecan duymak sosyal anksiyetenin önemli bir belirtisidir. Anksiyete yaşayan bireylerin duydukları heyecanın yoğunluğu performanslarını düşürmektedir. Konuşurken terler, kızarır, titrerler. Ellerini kollarını nereye koyacaklarını şaşırabilir ya da tamamen hareketsiz kalabilirler. Beden dilleri ile konuştukları senkron içerisinde değildir. Konuşmaları akıcı değildir ve tonlamalarını da doğru yapamazlar. Heyecanlarını kontrol etmeye çalışırken kısa ve net konuşur uzun cümlelerden kaçınırlar.Uzun bir cümle kurmaları gerekirse cümleyi toparlamakta ve konuşmayı sonuca bağlamakta zorlanırlar. Çoğunlukla konuşma yapmalarını gerektirecek ortamlardan kaçınırlar. Alışveriş yaparken kasiyerle konuşmak, müşteri hizmetlerini aramak, mülakata katılıp kendilerini anlatmak onlar için oldukça zordur. Tanımadıkları insanlara bir şey sormaları gerektiğinde çok yoğun stres duyarlar. Otorite figürleriyle, öğretmen, müdür, yönetici gibi kişilerle konuşmakta zorlanırlar.“Konuşurken heyecanlanıyorum”diyen bireyler konuşacaklarını zihinlerinde toplamaya çalışırken çoğunlukla diyalogları kaçırırlar. Bunu çoğunlukla grup içerisinde yaşarlar. Bir toplantıda veya sosyal bir etkileşim ortamında açılan bir konuya dahil olmak istediklerinde sıkıntı yaşarlar. Onlar ne söyleyeceğine karar verene kadar diğerleri başka konulara geçmiş olurlar. Yapacakları esprileri de sıklıkla düşünürler. Bu yüzden doğal akışında konuşamaz ve konuşulanlara da doğal tepki veremezler.“Konuşurken heyecanlanıyorum”diyen bireyler bu heyecanlarını sessiz kalarak kamufle edebilirler. Heyecan yaşadıkları ortamlardan kaçınarak da kaygıyla baş etmeye çalışabilirler. Yüz yüze iletişim yerine mail veya mesaj ile iletişim kurabilirler. Alışverişlerini online yapabilirler. Banka işlerini ATM veya online uygulamalardan halledebilirler. Arkadaşlık kurmakta da zorluk yaşayabilirler. Bu ihtiyaçlarını da arkadaşlık sitelerinden karşılayabilirler.Meslek olarak da potansiyelleri ne kadar yüksek olursa olsun konuşmalarını gerektirmeyecek işlere yönelebilirler. Ön planda olmayacakları, geri planda çalışacakları meslekleri tercih edebilirler.İlerleyen durumlarda müdahale edilmezse yakın arkadaşlarla, aile bireyleriyle konuşurken de kişilerde bu heyecan açığa çıkabilir. Özellikle kendilerinden emin olmadıkları, eleştirilebilecekleri veya yeterince bilgi sahibi olmadıkları konular hakkında konuşurken heyecan yaşayabilirler.Sosyal Anksiyete Yaşayan Bireyler Neden Konuşurken Heyecanlanıyor?“Konuşurken heyecanlanıyorum”diyen bireyler konuşacakları konuyu önceden bildiklerinde ön hazırlık yapmaktadırlar. Kendileriyle baş başayken gayet akıcı konuşurlar. Yalnızken kendilerinden eminken yanlarına bir başkası geldiğinde bu güven ortadan kalkmaktadır. Konuşurken göz kontağı kurmaktan kaçınır, dikkatlerinin dağılmaması için çoğunlukla bakışlarını başka yerlere sabitlerler.Karşılarındaki kişinin beden dilini okumaya çalışırlar. Çoğunlukla her bir mesajı olumsuz algılar ve karşılarındakini sıktıklarını düşünürler. “Benimle dalga geçecek, şu an hakkında kim bilir ne düşünüyor, kesin rezil oldum.” Gibi olumsuz çıkarımlarda bulunurlar.“Konuşurken heyecanlanıyorum”diyen bireyler çoğunlukla mükemmeliyetçi ailede yetişmiş ve/veya aşırı korumacı tutumla büyütülmüştür. Çoğunlukla belirtiler ergenlik döneminde fark edilmeye başlanır. Okul fobisi yaşayan, çocukluğunda çoğunlukla arkadaşlık kuramayan, yalnız çocuklarda da sosyal anksiyete gelişmesi muhtemeldir.Ebeveynleri tarafından fazla eleştirilen, gerçek dışı beklentilerle performansları zorlanan, rekabetçi yetiştirilen çocuklarda sosyal anksiyete gelişebilir. Bu bireyler çoğunlukla akranlarıyla ve başkalarıyla kıyaslanarak büyütülmüştür. Yetersizlik duyguları oldukça yüksektir. Ne yaparlarsa yapsınlar başkalarının beklentilerini karşılayamayacaklarını düşünebilirler. Alay edilmekten, başarısız olmaktan ve hatalarının bulunmasından endişe duyarlar. Kendilerine karşı oldukça olumsuz eleştirilerde bulunurlar.Aile ve/veya öğretmenler tarafından çocuğun davranışları utangaçlık, çekingenlik veya terbiyeli, saygılı gibi değerlendirildiğinde tedavi gecikmektedir. Sosyal anksiyete ihmal edildiğinde farklı psikolojik rahatsızlıklara da neden olmaktadır. Depresyon sıklıkla ergenlikte ve yetişkinlikte sosyal anksiyeteye eşlik etmektedir.Sigara, alkol, madde ilerleyen durumlarda bireylerin kaygılarıyla başa çıkmaları için baş vurdukları zararlı alışkanlıklar olabilir. Arkadaş edinmekte, evlenmekte, iş bulmakta, terfi almakta zorluk yaşayabilirler. Sosyal becerilerde kendilerini geliştirmekte oldukça zorlanırlar.“Konuşurken Heyecanlanıyorum” Diyenler için Uygulanabilecek Öneriler“Konuşurken heyecanlanıyorum”diyen bireylerin konuşurken çoğunlukla sesleri titrer, çocuksu veya ağlamaklı bir sesle konuşabilirler. Bu sesi fark ettikleri anda heyecanları hızla kaygıya dönüşür ve “şu an herkes benimle alay ediyor, ağlayacağımı düşünüyorlar.” Gibi olumsuz değerlendirmeler yapmaya başlarlar. Bireylerin seslerini daha doğru kullanmayı öğrenmesi gerekir.İyi bir diksiyon konuşurken doğru nefesle konuşabilmeyi bilmekten geçer. Diksiyon eğitimi alarak bireyler yaşadıkları heyecanı da yönetmeyi öğrenirler. Kesintisiz konuşmak, nefes almadan konuşmak da konuşurken kişinin sesinde bozulmalara yol açar. Çabuk yorulur, nefessiz kalırlar. Konuşması akıcı olmaz. Diksiyon eğitimi ile birey diyafram nefesini kullanmayı ve daha uzun soluklu, akıcı konuşmalar yapmayı öğrenir. Tonlama ve doğru yerlerde es vermeyi de öğrenmiş olur.Bir diğer önerimiz ise kişinin bol bol kitap okuması ve kelime hazinesini geliştirmesidir. Sesli okumalar yapmak da konuşma akıcılığına destek olacaktır. Ayna karşısında okuma yapmak veya bir konu kapsamında ayna karşısında konuşmak da yaşanan heyecanla başa çıkılmasını kolaylaştırır. Kişi böylece hem konuşmalarının ön provasını yapar hem kendi sesini dinler.Ses kaydı yapmak, konuşmasını videoya alıp izlemekte kişinin heyecanını kontrol etmesini sağlar. Kişi kendi sesine ne kadar maruz kalırsa onu kabul etmesi de o kadar kolay olacaktır.Konuşurken hareket etmek ve beden dilini kullanmak da kişiye güven verecektir. Hem de dinleyenin dikkati konuşulanla beraber hareketlere de yönelecektir. Özellikle sahnede olacaksanız ve topluluğa hitap edecekseniz sahnede yürüyebilirsiniz. Bir alanda hareketsiz durmaktansa hareket edebilirsiniz. Hareketleriniz ayrıca dinleyenlere de orada hakimiyetiniz olduğunu hissettirecektir.Ayrıca konuşurken mümkünse ön hazırlık yapıp bir sunu hazırlayabilirsiniz. Sunumunuza görseller, konuşmanızı hatırlamanızı kolaylaştıracak kelimeler yazabilirsiniz. Videolarla, grafikler ve istatistiklerle dikkati üzerinizden alıp sunuma yönlendirebilirsiniz.Negatif enerjinizi atmak ve heyecanınızı boşaltmak için nefes egzersizleri öğrenebilir, kaygılandıkça uygulayabilirsiniz. Spor yapabilir, suyun iyileştirici ve rahatlatıcı gücünü kullanabilirsiniz.Konuşurken Heyecanlanıyorum Diyor ve Performansınızın Olumsuz Etkilendiğini Düşünüyorsanız Profesyonel Destek Almayı İhmal Etmeyin Kaynak:abapsikoloji Yazıyı Oku
Uzman: Hidayet ÇALIŞKANYayınlanma: 11.04.2025
