Sağlıklı Çift İlişkisi Mümkün Müdür?

Sevgi; barınma, beslenme, güvenlik gibi aslında her bireyin temel ihtiyacı olan bir duygudur. Kimi insan sevmek, kimi insan ise sevilmek ister ve bu ihtiyaç oldukça olağandır. Sevginin aile, arkadaş veya partner ile yaşanan birçok farklı türü vardır. Bu yazıda ise yakın ilişkilerde partnerimizle deneyimlediğimiz “romantik sevgi” konusunu ele alacağız. 

Peki sürekli duyduğumuz, filmlerde dizilerde örneklerini izlediğimiz romantizm nedir? Romantizm, duygu yoğunluğu ve tutkunun ön planda olduğu, mucizevi ve beklentisi yüksek bir ilişkiyi ifade eder. Romantik anlamda inceleyeceğimiz sevgi ise “aşk” tır. Aşk için birçok tanım ve teori mevcuttur ancak kısaca özetlemek gerekirse aşk, kişiye hayatına anlam katacağı ortamı sağlayan bir duygudur. Fiziksel boyutu olduğu gibi duygusal boyutu da içinde barındıran karmaşık bir yapıdadır. Sanılanın aksine aşık olma hali, ilişki süresine nazaran daha kısadır. İlişkinin ilk zamanlarında daha yoğun, coşkulu ve tutkulu yaşanan aşk ilerleyen süreçte sakinleşmeye ve durulmaya başlar. Bu yüzden de denir ki, romantik aşklar tükenmeye daha yatkındır. Çünkü, beklentiler ve gerçeklik arasındaki fark tükenmişliği doğurur. Örneğin, partnerinizin sevgisini gösterme biçimi ve sizin beklentileriniz paralel olmadığında hayal kırıklığı ve tükenmişlik kaçınılmazdır.

Robert Sternberg'in Aşk Üçgenine göre sevginin tutku, yakınlık ve bağlılık olmak üzere 3 bileşeni vardır. Bu üç bileşen üçgenin köşelerini oluşturur. Tutku, partnerinize karşı hissettiğin fiziksel ve cinsel çekimdir. Heyecan ve ihtiyaç duyma halidir, partnerinize karşı merak duyarsınız. Bağlılık, duygusal anlamda onunla "bir" hissetmeniz ve iyi niyet halidir. Bağlılık, bileşenler içinde tek bilinçli ve farkında olarak duyulanıdır. Tam anlamıyla bağlılık sağlandığında kişi aradığını bulduğunu düşünür. Yakınlık ise duygusal olarak partnerinize duyduğunuz güven, birbirinize gösterdiğiniz destek, samimiyet anlamına gelir. Aynı zamanda iletişiminizin ne kadar iyi düzeyde olması da yakınlığı ifade eder. Hangi bileşenlerin ilişkinizde bulunduğu ise "romantik aşk, aptalca aşk, boş aşk, delicesine aşk, dostça aşk ve hoşlanma" türlerinden birini deneyimlediğinizi gösterir. Eğer ilişkiniz sevginin bu üç bileşeninden hepsini içinde barındırıyor ise üçgenin kendisini yani "mükemmel aşk"ı deneyimliyorsunuz demektir. Bu teoriye göre aşk, farklı bileşenlerle farklı boyutlara ayrılabilir. Aşk Üçgeni Teorisi, aşkın ne olduğuyla değil sevginin nasıl geliştiğiyle ilgilenir. Farklı aşk hikayeleri farklı aşkları temsil eder. İlişkide hangi bileşenin ön planda olması gerektiğini düşünüyorsanız o boyutta bir aşk yaşıyorsunuz demektir.

Sevginin bu üç bileşeni arasındaki dengeyi ise çiftlerin kendisi sağlamalıdır. Romantizm için de aynı şekilde bir denge gereklidir. Bu noktada içinde bulunulan romantik/yakın ilişkiyi olabildiğince sağlıklı yaşamak gerekiyor ki alınacak hasarlar, yaşanan hayal kırıklıkları en aza indirilebilsin. Öyleyse sağlıklı çift ilişkisi mümkün müdür? Neler sağlıklı bir ilişki içinde olduğunuzu gösterir?

Sağlıklı bir ilişkinin bileşenleri nelerdir?

o  Sağlıklı ilişkilerde çatışma mutlaka yaşanır ve yaşanmalıdır. Çatışmalar doğaldır ve beklenir. Aksine hiç çatışma yaşanmaması bir problemin olduğunu gösterir.

o  Çatışma durumunda önemli olan çatışmayı çözmek değildir. En önemli nokta çatışmayı yönetebilmek yani çatışmayla nasıl baş edildiğidir.

o  Her çatışma çözüme kavuşmak zorunda değildir.

o  Sağlıklı bir çift ilişkisi, alışveriş demektir. Dönüşümü içinde barındırır. Değer, ilgi ve sevgiyi alma ve vermeye dayalıdır.

o  Partnerlerin birbirlerine karşı sorumlulukları önemlidir. Bu sorumluluklar yerine getirilirken bireysel ihtiyaç ve sorumluluklar ihmal edilmemelidir.

o  Her zaman mutlu, olumlu duygular yaşanmaz. Uzun bir yolda yürünmek isteniyorsa karşınıza çıkabilecek engeller unutulmamalıdır.

o  Beklentiler en üstte tutulmalıdır ancak bu beklentiler gerçeklik temelli olmalıdır. Gerçek üstü hayal ve beklentiler hem bireye hem de ilişkiye uzun vadede zarar verebilir.

o  Bağ kurmak için birbirine yönelme davranışları sıklıkla görülür.

o  İlgi, dikkat, espri-mizah, neşe, eğlence, ortak alan sıklıkla görülür.

Görüldüğü gibi sağlıklı bir ilişkide sanılanın aksine sürekli güneşli ve sıcak bir hava hakim değildir. Bazen fırtınalar, yağmurlar olacaktır, şimşekler çakacaktır. Önemli olan bu fırtınaları dindirmek değil, engellerle nasıl mücadele edildiğidir.

Yakın ilişkilerin dışında aile ya da arkadaşlarla da sık sık çatışmalar yaşandığı gibi kendinizi daha derinden açtığınız partnerinizle de sorunlar yaşamanız olağandır. Sorunların oluşabileceği alanlardan bahsetmek gerekirse bunlar;

o  Duygusal yakınlık

o  Stresi yönetebilme becerileri

o  Anlaşmazlıkları yaşama stilleri

o  Romantizm ve tutku düzeyleri-cinsel yaşamlar

o  Partnerlerin yaşamlarındaki önemli olaylar, krizler (ölüm, iflas vb.)

o  Evlilik yoksa nişan, evlenme vb.

o  Aileler ve akrabalar

o  Kıskançlık, aldatma

o  Temel değerler- hedeflerin uyumu

o  İlişki içinde şiddet, madde bağımlılığı

o  Ebeveynlik konuları

o  Birlikte-destek olabilme

o  Finansal konular

o  Sosyal yaşam-birlikte eğlenme/ayrı eğlenme

o  Maneviyat

Bu ve bu gibi sorunlar yaşandığında “mahşerin dört atlısı” diyebileceğimiz yapılması ve yapılmaması gerekenler nelerdir? Hangi olumsuz davranışlar dönüştürülmelidir?

               (-)  ELEŞTİRİ        =>  YUMUŞAK BİR BAŞLANGIÇ (+)

               (-)  SAVUNMA        =>  SORUMLU OLMA (+)

               (-)  AŞAĞILAMA      =>  İHTİYAÇLARI, DUYGULARI AÇIK ETME (+)

               (-)  DUVAR ÖRME    =>  FİZYOLOJİK RAHATLAMA (+)

Olumsuz davranış ve tepkiler dönüştürüldüğünde, azaltıldığında bir ilişkiyi sağlıklı bir şekilde yürütmek daha olağan hale gelecektir. Bunların yanı sıra partner ile duygusal yakınlığın arttırılabileceği ortak alanlar, ortak ilgiler geliştirilmelidir. Ortak bir alan yaratırken de bireysellik ihmal edilmemeli, bireysel olarak ayrı geçirilebilecek vakitler, uğraşlar da edinilmelidir. Değer, ilgi ve sevgiyi verirken de alırken de dengeye dikkat edilmesinde fayda vardır.

İhanet, dürüstlüğün ihlal edilmesi ve ihmal ve istismar, psikolojik/ maddi/ fiziksel şiddet gibi yaşantılar “ilişki travması” olarak nitelendirilir. Bu tür krizlerin, problemlerin üstesinden gelmek biraz daha zorlayıcıdır. Benzer yaşantılarınız varsa ve baş etmekte güçlük çekiyorsanız profesyonel bir yardım almak hem ilişkinize hem de isteklerinize farklı bir açıdan bakmanıza yardımcı olacaktır. Böylece süreçle daha sağlıklı bir şekilde baş edebilirsiniz. Aile danışmanları, aile ve çift terapistleri veya çift terapisi eğitimi almış psikolog/psikolojik danışmanlarla iletişime geçebilirsiniz.

Psk. Dan. Merve Behice AL