Melva ŞENOCAK - Blog Yazıları
Eş Seçimi Neden Önemlidir ? :- Evlilikte, kişilerin farklı çevrelerden gelmiş iki kişinin birlikte olacağı ve yaşamı paylaşacakları gerçeği unutulmamalıdır. Bu nedenle eşler önce “kendilerini”, sonra “birbirlerini” iyi tanıyıp değerlendirmelidirler.- Birbirlerinin kişisel niteliklerin ötesinde, karşılıklı olarak birbirlerinin yaşamdan, evlilikten, gelecekten ne beklediklerini bilmeli, gerçek beklentiler ve amaçlar üzerinde durulmalı ve en önemli, olası sorunlar evlilikten önce tartışılmalı ve çözülmelidir.- Bireylerin kendilerini tanımaları önemlidir. Çünkü bizler ebeveynlerimizden öğrendiğimiz davranış kalıplarını çoğu zaman doğru bulmasak da uygulayabiliriz. Bu sebeple ebeveynlerimizden gördüğümüz kalıpları iyi çözümlemeliyiz ve fark etmeliyiz. Aksi takdirde belki de fark etmeden ebeveynimize çok benzer bir eş seçmiş olabiliriz ve bu seçimi farkında olmadan yaptığımızda ileride memnun olmayabiliriz. Bireyler başkalarıyla ilişkilerinde kendi çocukluğunda bu davranışlara karşı çıkmış olsa da ebeveynlerinden öğrendiği yöntemleri seçer. İşte evlenmeden önce her fert bu açıdan duygusal olarak ebeveyninden kopmalı, onların yönetiminde olmaktan çıkmalıdır (Yılmaz, 2007).Evlilik Öncesi Arkadaşlık: Eş seçiminde evlilik öncesi arkadaşlık dönemi özenle sürdürülmesi gereken bir dönemdir. Bu süreç iyi gözlenmeli ve değerlendirilmelidir. Eş seçmeyi ve evlilik kararına ulaşmayı kolaylaştıran bu sürecin en önde gelen yararı, bireylerin hem "kendisini" ve hem "karşısındakini" tanımayı sağlanmasıdır. Çünkü bireylerin ilişki içerisindeki kendileri, ilişki dışında olan kendilerinden ve hatta her ilişkide olan kendilerinden farklıdır. Her ilişkinin kendine özgü dinamiği olduğu için her bireyin de o ilişkideki ''kendisi'' farklıdır. Duygusallık, "ilk görüşte aşık olmak", "vurulmak" gibi sözcüklerle ifade edilen, tanıştığı bir kimseye görür görmez bağlanmak, kendisi için en uygun kişi olduğuna inanmak, hemen karar vermek gibi gerçekçi ve akılcı olmayan davranış eğilimlerini artıran önemli bir etmendir. Oysaki önemli olan dürüstlüğe dayanan ve bireylerin birbirlerine gerçek kimliklerini gösterdikleri bir ortam ve ilişki düzeni sağlamaktır. İnsanların birbirlerini tanıması zaman, dikkat ve objektiflik isteyen bir süreçtir. Bu zamanı kendinize, ilişkinize vermeniz olumlu etkileyecektir. Aşağıdaki soruların yanıtlarını zihninizde canlandırmanız size yardımcı olabilir:1)Alışkanlıklarınızda dengeli bir benzerlik var mı? 2) Geleceğe yönelik amaçlarınız ve onlara ulaşma yol ve çabalarınızda bir benzerlik var mı? 3) Ailelerinizin birbirine benzeyen ve ayrılan yönleri nelerdir? 4) Ailelerinizin evliliğinize bakış açısı, katkı getirici ve engelleyici yönleri nelerdir? 5) Çatışmaya neden olabilecek sorunlara çözüm yollan önermekte iki taraf de istekli midir? 6) Kurulacak ailenin ekonomik kaynaklarının durumu ve aile bütçesini harcama biçimi ve paranın yönetimi konusunda uyuşuyor musunuz? 7) Çocuk yapma zamanı ve çocukların genel eğitimi ve dini eğitimleri konusunda anlaşabiliyor musunuz? 8) Sosyo-ekonomik durum ve eğitim düzeyi yönünden, dengeli bir benzerliğe sahip misiniz? 9) Fiziksel yapı, zihinsel, sosyal ve duygusal olgunluk, beden ve ruh sağlığı yönünden birbirinize uygun musunuz? 10)Ailede kadın-erkek rolleri ve cinsel ilişkiler hususundaki düşünceleriniz uyuyor mu? 11)Genel insan ve çevre ilişkileri, arkadaş edinme ve arkadaşlığı sürdürmek ile ilgili sosyal değer ve görüşlerinizde dengeli bir tutum ve benzerlik var mıdır? (Bilen,1994).Unutulmamalıdır her arkadaşlık evlilikle sonlanmayabilir ve bu gayet normaldir.Elbette ki her evlilik ve romantik ilişkinin dinamiği kendine özgüdür. Bu sebeple sağlıklı ilişki kurmak için her dinamik incelenerek çözümlenmelidir. Fakat genel hatlarıyla sağlıklı dinamik kurmaya minik tavsiyeler verilebilir. Bu minik tavsiyeler:1) Acele etmeyin: Özellikle aile büyüklerinin “Yaşın kaç oldu, yaşıtların hep evlendi bende torun istiyorum” türünden dayatmaları sebebiyle kendinizi mecbur hissetmeyin. Çünkü acele ile yapılan evliliklerde ilişkinin dinamiği oturmuyor. Tek başına aşk da, tek başına para da bir evliliğin uzun ömürlü olmasına yetmiyor. 2) Kendinizi iyi tanıyın: Kendi kişiliğinizi ve düşünce yapınızı iyi tanıyın. Bu özelliklerinize göre bir arayış içine girin. Kendinizi tanımadan karşı tarafı sırf güzel, yakışıklı ya da zengin olduğu için seçmeyin. Özellikle üçüncü kişilerin tavsiyeleri ile başlayan evlilikler ne yazık ki kendi kararınız olmadığı için uzun soluklu gidemeyebiliyor.3) Gerçekçi olun: “Nikâhta keramet vardır evlendikten sonra düzelir” şeklindeki sözlere inanmayın. Gerçek düşüncelerinizi evlenmeden önce ortaya koyun. Karşı taraftan da aynısını bekleyin. Örneğin çocuk sahibi olmak istemeyen partnerinizin evlendikten sonra fikrinin değişeceği hayaline tutunmayın ya da evlendikten sonra başka bir şehirde oturmak istemiyorsanız ancak böyle bir ihtimal varsa düşüncelerinizi baştan birbirinizle paylaşın.Evlilikte Dönemler:Sanal Dönem: İnsanların kendilerini gizledikleri, sorunları görmezden geldikleri, her şeye evet dedikleri ve kendi gerçeklerini göstermedikleri bir dönemden bahsediyoruz.Gerçekçi Dönem: Çiftler bu dönemde yavaş yavaş “ben” demeye başlıyor; ”Ben böyle düşünüyorum, böyle istiyorum” gibi. Böylece bu dönem fikir ayrılıklarının, duyguların ve beklentilerin ortaya çıktığı yılları anlatıyor. Bu dönemden sonra çiftler problemleri sağlıklı bir şekilde çözen ve çözemeyenler olarak iki gruba ayrılıyorlar.Suskunluk Dönemi: Problemlerini sağlıklı bir şekilde çözemeyen çiftler bu grupta oluyorlar. Çoğu çift kendini suskunluk döneminde buluveriyor. Suskunluk dönemi problemlerin göz ardı edilip ertelendiği dönem. Çiftler birbirleriyle iletişim kurmuyorlar ve sorunlarını kendi içlerinde yaşıyorlar. Genelde aldatmalar suskunluk döneminde gerçekleşebiliyor.Uzmanlık Dönemi: Gerçekçi dönemdeki problemlerini sağlıklı bir biçimde çözebilen çiftler bu dönemde yer alıyorlar. İşte az rastlanan ideal dönem! Tabii ki pembe bir dünyadan bahsetmiyoruz. Hayat devam ettikçe çiftlerin önüne engeller, sorunlar çıkıyor. Uzmanlığa erişen çiftler, kriz yönetimini ustalıkla gerçekleştiriyor. Ufak tefek hatalar olsa da patlamalar, küsmelere suskunluğa gitmeden hallediliyor.Bu yazıdaki tavsiyeleri noktası virgülüne bir evliliğe ya da romantik ilişkiye uygulamak elbette ki mümkün değildir. Olması gereken her kişi kendi dinamiğine uygun olarak tavsiyeleri alıp cebine koymalı ve yeri, zamanı geldiğinde uygun biçimde uygulamalıdır. Sağlıklı iletişimde olduğunuz nice mutlu günlere...Psk. Melva Yaltır.Devamını oku
Yayınlanma: 26.03.2021 13:15
Son Güncelleme: 26.03.2021 13:15
Ebeveynlik StilleriEbeveyn bir insanı doğuran veya büyüten kimselere verdiğimiz isimdir. Bu tanımdan da anlayacağımız gibi ebeveyn bir insan hayatı için çok önemlidir. Bebek ebeveynleri ona nasıl davranıyorsa dünyayı o şekilde tanır ve kendi davranışları da bu yönde şekillenir. Ebeveynlerin çocuğa olan davranışları çocuğun benlik algısını ve benlik saygısını oluşturmaya başlar. Ebeveyn çocuğa nasıl davrandıysa çocuk da kendine o şekilde davranacak, o kadar değer verecek ya da vermeyecek ve o derece bireysel ihtiyaçlarını karşılayacak ya da karşılamayacaktır. Bu sebeplerle ebeveyn davranışları çok kıymetlidir ve gelişim psikolojisinde ebeveynlik stilleri 4 ana başlıkta toplanır. 1) Otoriter Stil: Bu stilde ebeveyn kuralcıdır. Kurallar koyar ve nedenlerini çocuğa açıklamaz, ben anneyim/babayım bunları yapmalısın şeklinde açıklar. Dolayısıyla çocuk gerekçe anlamaz. Kurallarını çocuk yerine getirmediğinde cezalandırmaya yatkındır. Bu sebeple bir süre sonra çocuk cezalandırılmamak için kuralları uygular. Bu cezalandırma psikolojik ya da fizyolojik olabilir, çocuk bu durumdan korkar, kaygı duyar. Kimi zaman bu durum çocuk istismarına gidebilir. Ebeveyn çocuğun yaptığı aktivitelere katılmaz, çocukla vakit geçirmez. Çocuk ve ebeveyn arasında mesafe vardır.2) İzin Verici Stil: Bu stildeebeveyn kural koymaz ve çocuğa sorumluluk vermez. Kimi zaman kendilerini de ebeveynlik için yeterli görmeyen bireyler olabiliyorlar. Özgür çocuk yetiştiriyorum diye düşünürler, bu yolda çocuğun isteklerini değerlendirmeden ne söylerse yaparlar. Çocuk fazlasıyla el üstünde tutulur. Çocuklarına karşı duyarlıdırlar ama ebeveynden çok arkadaş gibidirler ve sınırlar çizilemez, karışır. Bu stilde çocuklar sınır koymakta zorlandıkları için kendilerini güvende hissetmezler. Ek olarak kuralların olduğu yerlerde kurallara uymada zorluk çekebilirler. Okula uyum problemleriyle karşılaşılabilir.3) İhmalkar Stil: Bu stilde ebeveyn çocuğa karşı duyarlı değildir. Çocuğun fiziksel ya da psikolojik ihtiyaçlarını fark etmez ve karşılamaz. Ebeveyn-çocuk iletişimi zayıftır. Çocukla ilgilenmez. Kimi zaman yoğun iş temposu olan ebeveynlerde görülürken kimi zaman da psikolojik problemi olan ebeveynlerde görülebilmektedir. Bir nevi çocuk kendi kendine büyür. En problemli çocuk bu stilde görülür çünkü yok sayılan çocuk fark edilebilme için türlü problemler/zorluklar çıkarabilir. Ek olarak bu çocukların düşük öz güvene sahip oldukları da görülebilir.4) Açıklayıcı Otoriter Stil: Bu stilde çocuğun uyması gereken kuralları belirler fakat otoriterden farklı olarak çocuğa kuralların gerekçelerini anlatır. Gerektiğinde çocukla anlaşarak birlikte kural koyar ya da var olan kuralı değiştirir. Çocuğun ihtiyaçlarına yönelik hassas ve duyarlıdır. Ebeveynin çocuktan beklentisi çocuğun gelişimine uygundur. Çocuk kurallara uymadığında cezalandırma yerine nedenini anlamaya çalışır ve çocukla etkili iletişim kurar. Çocuk yanlış davranış gösterdiğinde bir dahaki sefere ne yapılması gerektiğini çocukla konuşur. Çocuğun hayatına müdahale etmekten ziyade çocuğu yönlendirmeyi tercih eder ve destekler. Bu stilde çocuklar sorumluluk sahibi, duygularını yönetebilen, anlayışlı, öz güvenli, benlik saygısı yüksek, sosyal yeterlilikleri yüksek, akademik başarısı yüksek bireyler olabilmektedirler.Devamını oku
Yayınlanma: 14.12.2020 11:24
Son Güncelleme: 14.12.2020 11:24
Ergenlik dönemi biyolojik, psikolojik, zihinsel ve sosyal açıdan gelişme ve olgunlaşmanın yaşandığı çocukluktan erişkinliğe geçiş dönemidir. Bu dönemde ergen değişen fiziksel yapısıyla birlikte psikolojik değişimlerle de baş etmek durumundadır. Kendilerini yetişkinlerin dünyasına hazırlayacak becerileri kazanmaya başlarlar. Bu beceriler atılganlık, sorumluluk alma ve hayır diyebilmektir. Ergenlik döneminin özelliklerine biraz göz atalım. Bu özellikler; çelişkileri vardır, sabırsızdırlar, kararlarını çabuk değiştirirler, arkadaşlıkları ön plana geçer, ebeveynleriyle daha sık kavga ederler, kendilerine hiçbir şey olmayacağına inanırlar, özgürlüklerine düşkündürler, sorumluluk almayı tam olarak bilmezler. Ergenlikte kimlik gelişimi de çok önemlidir. Bu kimlik gelişimini gerçekleştirmek için bu dönemde birçok davranışı denerler. Bu denemeler esnasında kimi zaman olumlu kimi zaman da olumsuz davranışlarla karşılaşılabilir. Kimlik karmaşası yaşayan ergen olumsuz davranışlarıyla ilgili aileden, çevreden, okuldan herhangi bir karşı tavır, destek olmama, ceza verme davranışı gördü ise bu olumsuz davranışlar riskli davranışlara dönüşebilir. Bu riskli davranışlar; şiddet eğilimi, alkol-madde kullanımı, evden kaçma, riskli cinsel davranışlar, okuldan kaçma sokakta çalışma, sık yalan söyleme, kendine/çevreye zarar verme gibi örneklerden oluşurlar. Riskli davranışların sonuçları ergen bireyi suç işleme, madde bağımlılığı, akademik başarı düşüşü, okuldan atılma gibi durumlara götürebilir. Riskli davranış gösteren ergenlere yaklaşımda öncelikle yapılmaması gerekenlerden bahsetmek istiyorum. Eleştirmek, nasihat etmek, tartışmak, suçlamak, acımak, yargılamak, etiketlemek, cezalandırmak gibi kullanılacak yöntemlerden bizleri ergenlere uzaklaştıracaklardır. Bu sebeple davranışı çözmekte zorlanacağız ve hatta belki de çözmemize engel olacaktır. Peki işimize yarayacak olan, bizi çözüme götürebilecek yaklaşımlar nelerdir ? - Karşımızdakinin bir birey olduğunu unutmamalı ve kişiliğine saygı göstermeliyiz. Onunla yetişkinmiş gibi konuşmamız hoşuna gidecektir ve bize yakınlaşmasını sağlayacaktır.- Onu dinlemeliyiz. İstenmeyen davranışları neden gösterdiğini belki de bir sıkıntısının olduğunu ancak dinleyerek anlayabiliriz.- Davranışlarımızda tutarlı ve sabırlı olmalıyız. Unutmayalım olumsuz davranışların düzelmesi zaman alacaktır. Bu süreçte ergen bireyin yanında olduğumuzu ona destek olduğumuzu hep hissettirmeliyiz. Bir gün destek olarak diğer gün cezalandırarak çözüme kavuşamayız.- Kötü/olumsuz davranışları sürekli hatırlatıp yapmamasını söylemek yerine iyi/olumlu davranışlarını hatırlatıp onları sürdürmesi yönünde heveslendirmeli, yol gösterici olmalıyız. - Onun kişiliğini değil davranışını eleştirmeliyiz. Sen kötüsün demek yerine davranışın kötü olduğunu anlatmalıyız. Unutmayalım kötü olan davranıştır.- Cesaretlendirmeliyiz, desteğimizi hissettirmeliyiz. - Tartışmaktan kaçınmalıyız. Çözüme giden yolda tartışmak ergen bireyle bizi birbirimizden uzaklaştıracağı için amacımızdan sapmamalıyız.- Çözüm odaklı davranmalıyız. Karşımızdaki birey ne kadar işi yokuşa sürmek istese de çözümleri biz bulup önüne sunmalıyız. Bu şekilde onun da sorunlara çözüm bularak yaklaşmasını öğrenmesine yardımcı olacağız. Tüm bu süreci ergen bireyin öğrenmesi, problemlere yaklaşımının değişmesi, kimliğini kazanması, davranışlarını/duygularını/düşüncelerini düzenleyebilmesi zaman alacaktır. Ona zaman tanımalı ve desteğimizi hissettirmeliyiz. Tüm bireylerin olduğu gibi ergen bireylerin de davranışlarının anlamı, geçmişi vardır. Davranışları yargılamak yerine nedenlerini anlayarak çözüme kavuşturmaya çalışalım. Devamını oku
Yayınlanma: 18.11.2020 12:16
Son Güncelleme: 18.11.2020 12:16
Kriz hayatın normal işleyişinin kesintiye uğradığı dönemdir. İşten çıkarılmak, deprem olması, romantik ilişkinin sonlanması, eşlerin ayrılması gibi durumlar krize örnektir. Bir bireyin krizi diğer bireyin krizi olmayabilir. Kişinin başa çıkmasıyla ve o durumu nasıl anlamlandırdığıyla ilgilidir. Kriz hayatımızın içinde var olan ve var olacak da olan bir durumdur. Peki travma nedir ? Travma bireyin tehlikeli bir olayı yaşaması ya da tanık olması gibi zorlayıcı ve bireyin başa çıkma yeteneğini aşan durumlar sonrasında yaşadığı tepkilerdir. Krizlerin bazıları travmatik olayken bazıları değildir. Yani kriz anı yaşandıktan sonra bu kriz kişide travmaya sebep olabilir ya da olmayabilir. Kişi durumla başa çıkarsa kriz travmaya dönüşmeyebilir.Krizin travmaya dönüşmemesi çok bireyseldir. Kişinin yaşı, yaşantısı, kişisel özellikleri gibi birçok değişken işin içerisindedir. Psikolojik yılmazlık travmatik yaşantıya maruz kalındığında etkili ve hızlı bir şekilde durumun üstesinden gelmektir. Bu kavram bireyin kişilik özelliği olarak yılmaz/dirençli olmasıdır. Yılmazlık kavramı travmadan iyileşme olarak düşünülmemelidir, kişilik özelliği/bireyin başa çıkma stratejisidir. Herkesin dirençli olma özelliği ya da potansiyeli vardır. Dirençli olmak her bireyde farklı yollar/yöntemler izleyebilir, kişi bu yolları deneyimleyerek kendisi keşfeder. Anonovsky'nin kişinin 'Bütünlük Algısı' diye adlandırdığı kavram kişinin yılmaz/dirençli olmasında güç veren kavram olarak karşımıza çıkıyor. Nedir bütünlük algısı ? Bireyin bütünlük algısını kurmasında bazı maddeler vardır. İlkmaddebireyin yaşadığı dünyayı anlamlandırıyor olması, anlamlı olmak kişiyi dirençli olmaya yaklaştırır çünkü yılmamak için neden bulmaya yardımcı olur. İkinci madde anlaşılabilir olmak, bireyin diğer insanlarla olan ilişkilerinin düzenli, kuvvetli olması ve bu sayede birey anlaşılabilir olduğunu hisseder. Üçüncü madde ise yönetilebilirlik, bireyin stresli durumlarda içsel ya da dışsalkaynaklarını (stresi kontrol edebilme, sakinleşebilme, güvenli bir ortam bulabilme) yönetebilir olması da bireyi dirençli olmaya yaklaştıracaktır. Peki kriz yaşadık, travmaya dönüştü dirençli de davranamadık. Bu durumda baş edebilmek için neler yapabiliriz? Mooli Lahad'ın 'Basic Ph' modelinden bahsedeceğim. Bu model bize baş edebilmek için bizlerde var olan bazı kanallarımızı kullanmayı bize hatırlatıyor. İnanç Kanalı: Eğer dini inanç, değer sistemi, kendimize inanç, siyasi ideoloji gibi inandığımız kaynaklar varsa bunlar durumla başa çıkmamızda bize yardımcı olacaktır. Çünkü inandığımız bir sistem var ve bu bizim hayatı anlamlandırıp devam etmemize yardımcı olacaktır. Duygu Kanalı: Duygularımızı ifade etmemiz, travmatik yaşantılarımızdan kaçmak değil de anlatmamız yükten kurtulmamıza yardımcı olacaktır. Sosyal Kanal: Hepimizin de bildiği gibi biz insanlar sosyal varlıklarız. Travmatik yaşantımız olduğunda da bir gruba ait olmamız, destek almamız, mesleğimize dönmemiz bu yaşantılarla başa çıkmada bize yardımcı olur. Yaratıcılık Kanalı: Resim yapmak, yazı yazmak gibi yaratıcılığımızı ortaya çıkarabileceğimiz aktivitelerle uğraşmak da zihnimizdeki yükün azalmasına yardımcı olur. Bilişsel Kanal: Konuyla ilgili araştırma yapmak, bilgi edinmek durumun üstesinden gelmemize yardımcı olur. Fiziksel Kanal: Spor yapmak, hareket etmek hem zihnimizi hem de bedenimizi harekete geçirecektir. Bahsettiklerime benzer ya da farklı şekilde kendi başa çıkma stilini geliştiren kimi bireyler travma sonrasında büyüme yaşadıklarından söz etmişlerdir. Nedir 'Travma Sonrası Büyüme'?Travma yaşamanın bireyde fayda ya da pozitif değişimler ortaya çıkarmasıdır. Bireylerin yaşadığı travmadan sonra gelişim/büyüme göstermesi tek bir alanda değil, birçok farklı alandaki değişimler ile kendini gösterebilir. Olumlu değişim yaşamın daha fazla kıymetinin bilinmesi, daha anlamlı kişilerarası ilişkiler, artan kişisel güç duygusu, değişen öncelikler ve daha zengin varoluşsal ve manevi hayat gibi çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Bu anlamda genel bir büyümeden bahsediyoruz. Büyüme kavramı kişinin deneyimiyle açığa çıkabilir. Yazıya son verirken okuduğum bir kitaptaki travma sonrasının tükenişten ziyade heyecan olduğunu belirten bir cümleye yer vermek isterim. 'Dünya parçalanmıştı ama tam da bu nedenle şimdi onunla hemen hemen her şey yapılabilirdi.'.( Sarah Bakewell, Varoluşçular Kahvesi)Devamını oku
Yayınlanma: 16.11.2020 13:01
Son Güncelleme: 16.11.2020 13:01
ŞARTLAR VE GİZLİLİK
UYARI
Online Terapi Hizmetleri, yaşanan tüm problemlere cevap veren bir hizmet değildir. Kendinize zarar verme, şiddet ya da intihar gibi his ve düşüncelere sahipseniz, uygulamamızdaki Online Terapi Hizmetleri probleminizin çözümüne uygun olmayabilir. Bu tür durumlarda en yakın sağlık kuruluşuna başvurmanızı ya da Sağlık Bakanlığı 112 Acil Servis birimi ile iletişime geçmenizi tavsiye ederiz.