Bağlanma Türleri ve İlişkilerimizi Üzerindeki Etkisi; Etkileriyle Nasıl Baş Ederiz?
Bağlanma Türleri ve İlişkilerimizi Üzerindeki Etkisi
Bağlanma Teorisi (Bağlanma Kuramı), 1950’lerde İngiliz Psikanalist John Bowlby tarafından yaratılan ve Amerikalı Psikolog Mary Ainsworth tarafından genişletilen bir teoridir. Bağlanma Teorisine göre bebeklikten itibaren birincil bakım verenle yaşanan ilişkisel deneyimler ve kurulan bağ; kişinin gelecekteki yaşantısında ilişkileri nasıl geliştireceği, ne gibi tutum ve davranışlar göstereceğini belirlemektedir. Bakım veren ile erken yaşamda edilen tecrübeler ile oluşan bağlanma türü, yetişkinlik hayatında da ilişkilerde etkili olmaya devam eder. Bu teoriye göre 4 adet bağlanma stili tanımlanır;
Güvenli Bağlanma
Kaçıngan Bağlanma (Güvensiz Bağlanma)
Kaygılı Bağlanma (Güvensiz Bağlanma)
Düzensiz Bağlanma(Güvensiz Bağlanma)
Hadi gelin birlikte bu stilleri inceleyelim.
Güvenli Bağlanma
Çocukluk döneminde birincil bakıcısıyla arasında yakın ilişki olan, herhangi bir koşula bağlanmadan onaylanma ve güvence isteyebilen bireyler; gelecekte güvenli bağlanma stili geliştirirler. Güvenli bağlanmada bakım veren (ebeveyn) çocuğun ihtiyaçlarını (fiziksel, duygusal) mümkün olan en kısa sürede koşulsuzca cevaplar.
Peoples’e göre; “Çocuklar birincil bakıcılarından güveni, güvenli bağlanmayı almanın yanı sıra birincil bakıcıların bizzat kendisini de model alır ve yetişkinlik döneminde ortaya çıkacak olan güvenli bağlanma böylece filizlenmeye başlar.”
Güvenli Bağlanma Özellikleri
- Duygusal Erişilebilirlik
- Yakınlık Kurabilme Kapasitesi
- Çatışma Yönetimi
- Yalnızlıkla Barışık Olmak
- Sınır Çizebilmek
- Öz sevgi ve Öz saygı
- Etkili İletişim Becerileri
- Güven Duygusuna Sahip Olmak
- Duygu Düzenleyebilmek
- Yardım Arayabilme Kapasitesi
- Kendi Olabilme
Peki Güvenli Bağlanmanın ilişkiye yansıması nasıldır?
Çocukluğunda güvenli bağlanan kişiler kendiyle de hayatla da güvenli bağlanır. Hem romantik ilişkilerinde hem de hayatında kurdukları diğer ilişkilerde güvenli bağlanırlar.
Güvenli bağlanma stiline sahip kimseler sağlıklı ilişkiler kurma eğilimindelerdir. Sorun çözme becerileri gelişmiştir. Dışarıdan gözlemlendiğinde pozitif, güvenilir ve partnerlerine karşı sevgi dolu olduklarını fark ederiz. Güvenli bağlandıkları için ilişkilerinde kıskançlık ve güven problemleri pek açığa çıkmaz. Güvenli bağlanan kişiler sevilebilir olduklarına inanırlar. Bu inanç sayesinde dış bir onaylanmaya ihtiyaç duymazlar.
Güvenli bağlanan kişiler duygu ve düşüncelerini ifade etmekte problem yaşamazlar. İlişkilerindeki sorunları dile getirmek ve çözüm üretmek konusunda problem yaşamzlar. Sevgiyi ifade etmek ve kabul etmekten çekinmezler.
Kaçıngan Bağlanma
Çocukluk döneminde, katı veya duygusal olarak mesafeli veya etrafta pek olmayan bakım verene sahip kişiler kaçıngan bağlanma geliştirirler. Bakım verenin eksikliği veya yetersizliği çocukta ileriye dönük bağlanma ve güven problemleri ortaya çıkarmaktadır. Çocukluklarında ihmal edildikleri için kendi kendilerine yetmeyi öğrenmek mecburiyetinde kalırlar. Bu sebeple güçlü bir bağımsızlık duygusuna sahip olurlar. Çocuklukta güçlü bir bağımsızlık duygusu benimsemekten kaynaklı insan ilişkilerinde kişi problem yaşar.
Kaçıngan Bağlanma Özellikleri
- İlişkilerde belirgin bir mesafe koyma
- Yakınlıktan kaçınma
- Güçlü bir bağımsızlık duygusu
- Fiziksel ve duygusal yakınlıktan kaçınma
- Başkalarını küçümser tavırlar
- Duygularını ifade etmekte güçlük çekme
- Güven duymakta zorlanma
- Kimseye ihtiyaç duymadığı ve duymayacağı inancı
- Yalnızlığı tercih etmek
- Bağlanma korkusu
Peki Kaçıngan Bağlanmanın ilişkiye yansıması nasıldır?
Kaçıngan bağlanan kişi, partnerine ihtiyaç duymaktan ve bağlanmaktan kaçınırlar. Birilerine bağlı olmayı kontrol kaybı ve zayıflık olarak yorumlayabilirler. Kaçıngan bağlananlar duyguları noktasında çok net değildirler ve iletişime genellikle kapalıdırlar. Sevgiyi bir kol mesafesinde tutarlar. Partnerin duygularıyla baş etmek ve karşılık vermekte zorlanırlar. Bu bağlanma stili, bireylerin ilişkilerinde sağlıklı ve güvenli bir bağ kurmalarını zorlaştırır.
Kaygılı Bağlanma
Çocuklukta ihtiyaçlarına karşılık vermeyen tutarsız bakım verenlere sahip kişiler kaygılı bağlanma geliştirirler. Ebeveynlerinden aldıkları tutarsız mesajlar yüzünden ne istemeleri, ne beklemeleri konusunda sorun yaşayan, kafası karışık çocuklardır. Bu tutarsızlık yetişkin ilişkilerinde terk edilme ve reddedilme korkusu yaşamalarına neden olur. Yakın ilişkilerde bağımlı bir tavır sergilerler. Düşük öz sevgiye sahip olduklarından kendilerine laik görmedikleri o sevgiyi duymaya ihtiyaç duyarlar. Sevildiğinin onaylanmasına ihtiyaç duyarlar. İlişkilerinde kaygı ve kıskançlığı yoğun şekilde yaşarlar.
Kaygılı Bağlanma Özellikleri
- Yoğun kıskançlık
- Düşük özgüven
- Yalnız kalmakta zorlanma
- Başkalarından onay alma ihtiyacı
- Güven problemleri
- Terk edilme korkusu
- Reddedilme korkusu
- Kendini sevilmeye değer biri görmeme
- Eleştiri kaldıramama
Düzensiz Bağlanma
Düzensiz bağlanmaya sahip kişiler yakın ilişkilerinde güven problemi yaşarlar ve son derece tutarsız davranışlar gösterirler. İki uç noktada seyrederler; bağımsız ve mesafeli ya da duygusal ve yapışkan. Birincil bakım vereni tutarsız kişilerdir. Çocuk için hem rahatlık hem de korku kaynağıdırlar. Bu nedenle çocuklarda düzensiz davranışlar gözleniyor. Çocukluk travmaları, ihmal ve istismar bu bağlanma türüne neden olan başlıca etmenlerdir.
Düzensiz Bağlanma Özellikleri
- Güven problemi
- Yüksek anksiyete
- Kafa karıştırıcı davranışlar
- Reddedilme korkusu
- Duyguları düzenlemede problem
- Kaçıngan ve kaygılı bağlanma stillerinin belirtilerini gösteriyor olma
Sonuç olarak ;
Çocuklukta geliştirilen bağlanma stilinin ilerideki ilişkilerimiz için kesin bir belirleyici olarak düşünmek yanlış olur. Çocukluk döneminde geliştirilen bağlanma biçimi yetişkinlikte farklılaşabilir. Güvenli bağlanan bir çocuk yetişkinlikte ilişkilerinde kaçıngan bağlanma gösterebilir. Kişinin mizacı ve geçirdiği ilişki deneyimleri veya gözlemleri de bağlanma türlerinde etkili olabilmektedir. Sonuç olarak erken dönem bağlanma stilimiz yetişkin hayatımızda ilişkilerimizde birebir etkili olmasa da katkı payının olduğu yadsınamaz.
Çocukluğumuzda bağlanma figürümüz ebeveynlerimiz yani bakım verenlerimizdir. Gençlik ve yetişkinlik dönemlerinde ise bağlanma figürü romantik partnerler ve arkadaşlar olarak gözlenir. Yaşamın farklı dönemlerinde farklı bağlanma figürleri ortaya çıktığı için çocukluk çağındaki bağlanma stili kalıcı ve telafi edilemez değildir.
Çocukluktaki bağlanma şeklimiz, ilerideki kuracağımız tüm ilişkilerimizde aynı tipte ve düzeyde gözlenecek kadar belirleyici değildir. Ancak tabii ki etkilidir; kişi, bağlanma stiline uygun bir partner seçmeye meyillidir. O nedenle, bu konuda farkındalık kazanmak ve üzerine çalışmak ilişkilerimiz için faydalı olacaktır.
Psikolojik danışmanlık almak bakım vereniniz ile kurduğunuz bağlanma stilinizi keşfetmeyi ve bunun üzerine çalışarak güvenli bağlar geliştirmenize ve daha sağlıklı ilişkiler kurmanıza olanak sağlar. Bağlanma stilinizi keşfetmek ve daha sağlıklı ilişkiler kurmayı öğrenmek için benimle iletişim kurabilirsiniz.
Kaynakça
- Here is How to Identify Your Attachment Style, psychcentral.com, 2021
- Çankaya,T.(2022).Bağlanma Stilleri Nelerdir? Bağlanma Stilleri ve Romantik İlişkilere Etkisi. Hiwellapp.com
Yayınlanma: 11.12.2024 10:35
Son Güncelleme: 11.12.2024 10:35

Bunları da sevebilirsiniz...

Bir zamanlar tutkulu başlayan bir ilişkinin zamanla monotonlaştığını hissetmek birçok çiftin yaşadığı ortak bir deneyimdir. Peki, aşkın ilk günlerindeki heyecan gerçekten kaybolmak zorunda mı, yoksa onu yeniden canlandırmak mümkün mü? Uzun süreli ilişkilerde romantizmi canlı tutmanın yollarını keşfetmek için işte 7 kritik adım ve güncel diziler ile çeşitlendirilmiş örnekleri !1. Yenilikçi Olun ve Rutinleri Kırın : İlişkilerde monotonluk en büyük heyecan öldürücülerden biridir. Günlük rutinler, sürekli aynı aktiviteleri yapmak ve tahmin edilebilirlik, ilişkide duygusal bir durgunluğa yol açabilir. Bunun önüne geçmek için ilişki içerisinde yeni deneyimler keşfetmeye uygun bir alan oluşturmak kıymetlidir. Hiç gitmediğiniz bir yere seyahat edin, birlikte yeni lezzetler deneyin, farklı hobiler edinin veya sıradan bir akşamı beklenmedik bir sürprizle özel hale getirin. Yeni ve heyecan verici aktiviteler çiftler arasındaki bağı güçlendirmektedir. Örneğin, Emily in Paris dizisinde Emily ve Gabriel'in rutinlerinden sıyrılarak Paris'te spontane keşifler yapmaları, ilişkilerinde heyecanı artıran bir faktör olarak gösterilebilir.2. Fiziksel Teması İhmal Etmeyin : Romantizmin azalmasının en önemli nedenlerinden biri de ilişki içerisinde fiziksel temasın azalması durumudur. El ele tutuşmak, sarılmak,küçük dokunuşlar ve göz teması, partnerinizle olan bağınızı güçlendirir. Oksitosin hormonu fiziksel temas ile salgılandığı için yakın ilişkilerin heyecanını kaybetmemesi için fiziksel temas önemli bir kriterdir. Örneğin, Bridgerton dizisinde Daphne ve Simon'un dokunsal yakınlığı, aralarındaki tutkunun ve romantizmin güçlenmesine katkı sağlar.3. Kaliteli Zaman Geçirin :Birlikte geçirilen zamanın kalitesi, miktarından daha önemlidir. Telefonlarınızı bir kenara bırakın, televizyonu kapatın ve gerçekten birbirinize odaklanın, çünkü romantizmin azalma nedenlerinden biri ise geçirline zamanın kalitesini kaybetmesidir. Fiziksel olan aynı alanda olsak bile ruhsal olarak birbirimizden kopuk olduğumuz anlar ilişkilerin en büyük katilidir. John Gottman’ın çalışmalarına göre, çiftlerin düzenli olarak derinlemesine sohbetler yapması, birbiriyle zaman geçirmesi asıl olarak birbirlerini hayatlarına dahil etmesi uzun vadede ilişkileri güçlendirmektedir. This Is Us dizisinde de Jack ve Rebecca'nın birlikte kaliteli zaman geçirmeye verdiği önemle ilişkilerindeki derinliği korumalarına yardımcı olduğu görülmektedir.4. Duygusal Bağınızı Güçlendirin :Romantizmin kaybolmasının temel sebeplerinden biri, çiftlerin birbirlerine duygusal olarak uzaklaşmasıdır. Partnerinizin hislerine ve düşüncelerine gerçekten ilgi gösteriyor musunuz, onu gerçekten samimi şekilde dinliyor musunuz yoksa alışkanlık haline gelmiş bir ilişki içinde mi yaşıyorsunuz gibi mi hissediyorsunuz ?Modern Love dizisinde farklı bölümlerde işlenen derin duygusal bağlar, romantik ilişkilerin temel taşlarından biri olarak karşımıza çıkıyor. Derin duygusal bağın oluşması için partnerlerin birbirini aktif şekilde dinlemesi, bir önceki madde de bahsettiğim gibi hayatlarına dahil etmesi gerekmektedir.5. Küçük Jestlerle Büyük Etkiler Yaratın :Romantizmi canlı tutmanın en güzel yollarından biri, küçük ama anlamlı jestler yapmaktır. Sevgi gösterisi için pahalı, uzun uğraşlar sonucu oluşturulan, fazlasıyla planlı davranışlar kadar sabah kahvesini/çayını hazırlamak, küçük notlar bırakmak, beklenmedik bir şekilde sevdiğiniz bir şeyi paylaşmak gibi basit ama etkili davranışlar da ilişkinize sevgi ve şefkat katacak ve mutluluğunuzu arttıracaktır. Örneğin, How I Met Your Mother dizisinde Marshall'ın Lily'ye sürekli küçük jestlerle sevgisini göstermesi, ilişkilerinde romantizmin korunmasına yardımcı olur.6. Birbirinizin Bireysel Alanına Saygı Gösterin : Her ilişki iki bireyin birlikteliği üzerine kurulur. Ancak bazı çiftler zamanla birbirine fazla bağımlı hale gelebilir ve bu durum ilişkiyi boğucu bir hale getirebilir. Partnerinizin bireysel alanına ve ilgi alanlarına saygı göstermek, onun kişisel gelişimine destek olmak ilişkinizi daha sağlıklı bir seviyeye taşıyacaktır. Sağlıklı şekilde biz olmayı başarabilmek için öncelikle sağlıklı bir bene sahip olmamız gerektiği unutulmamalıdır.Yine bir dizi üzerinden örneklendirmek gerekirseThe Marvelous Mrs. Maisel dizisinde Midge'in kendi kariyerine odaklanması, kişisel alanın bir ilişkide nasıl önemli olduğunu gösteren güzel bir örnektir.7. Ortak Hedefler Belirleyin :İlişkilerde heyecanın kaybolmasının bir diğer sebebi, çiftlerin zamanla ortak bir amaç etrafında birleşememesidir. Gelecek planlarınız var mı? Beraber bir hedefe yönelmek, sizi bir ekip olarak daha güçlü kılar. Uzun vadeli ortak hedefler belirleyen çiftlerin, ilişkilerinde daha fazla tatmin yaşadığı araştırmalarla kanıtlanmıştır. Örneğin, Parks and Recreation dizisinde Leslie ve Ben’in ortak projeler ve hedefler doğrultusunda birlikte çalışmaları, ilişkilerini güçlü tutmalarına yardımcı olur.Sonuç: Romantizm Yeniden Canlandırılabilir mi?Evet, romantizm kaybolmak zorunda değil! Ancak onu canlı tutmak için çaba göstermek gerekiyor. Uzun süreli bir ilişkiyi yürütmek, tıpkı bir bahçeye bakmak gibidir. Sulamazsanız, ilgilenmezseniz solmaya başlar. Ancak doğru adımları atarak, heyecanı ve sevgiyi her zaman canlı tutabilirsiniz.Partnerinizle ilişkinize dışarıdan bir gözle bakarak, bu 7 adımı uygulamaya başlamak için bugün güzel bir fırsat olabilir. Unutmayın, romantizm sadece büyük jestlerden değil, günlük hayatta gösterilen küçük ama anlamlı çabalardan beslenir!Sizler de ilişkinizi canlı tutmakla ilgili zorlandığınızı ya da ilişkinizin monotonlaşmaya başladığını düşünüyor ve bu konuda profesyonel bir destek almayı düşünüyorsanız bana ulaşabilirsiniz. Randevu takviminden istediğiniz zaman seans alabilir ya da soru sorabilirsiniz.Sevgilerle,UZMAN PSİKOLOG VE AİLE DANIŞMANI FATMA İZEL ŞAHİN KAYAKaynakça:Aron, A., Norman, C. C., Aron, E. N., & McKenna, C. (2000). "Couples' shared participation in novel and arousing activities and experienced relationship quality." Journal of Personality and Social Psychology.Feldman, R., et al. (2014). "The Role of Oxytocin in Romantic Relationships." Journal of Social Neuroscience.Gottman, J. (1999). "The Seven Principles for Making Marriage Work." Harmony Books.Reis, H. T., & Aron, A. (2008). "Love and intimacy: Their role in close relationships." Handbook of Relationship Science.Bu yazıda yapay zeka desteği kullanılmıştır. Yazıyı Oku
Uzman: Fatma İzel ŞAHİN KAYAYayınlanma: 16.03.2025
Sıkça partneriniz tarafından aşağılandığınızı hissediyor musunuz? Peki ya desteklenmediğinizi, değersizleştirildiğinizi hissediyor musunuz? Uyarı işaretlerini fark edip toksik ilişki içinde olup olmadığınızı anlamaya ne dersiniz? Duygusal, zihinsel ya da fiziksel olarak kendinizi koruyabilmek, toksik ilişkiyi fark edebilmek için gelin önce “toksik ilişki”nin ne olduğuna bakalım.Toksik ilişki, güven hissedemediğiniz, sıkışmışlık, ilişkinin istikrarsızlığı sebebi ile bunalmışlık hissettiğiniz bir ilişki türüdür. İlk kez 1996 yılında Lillian Glass tarafından “Toxic People” kitabında kullanılan bu kelime günümüzde de karşımıza çıkmaya devam etmektedir. Sağlıklı bir ilişki yaşayabilmek için bu kavramı anlayabilmek önem taşımaktadır. Toksik ilişkinin özellikleri içerisinde genellikle şunlar yer alır:Sıklıkla değersizlik hissine rastlanabilir. İlişkide aldığınızdan daha fazla veren kişi olmak değersiz hissetmenize yol açabilir.Sıkça eleştirildiğinizi ve suçlandığınızı fark edebilirsiniz. Karşı tarafın hatası olduğunu düşünürken okların tarafınıza çevrildiğini ve suçlandığınızı görebilirsiniz.Güvensizlik hissi yaşayabilirsiniz.Karşı tarafı mutlu etmek için çabalasanız da mutlu edemediğinizi görebilirsiniz.İletişim sorunları sıklıkla yaşanabilir ve çiftler birbirini sıkça yanlış anlayabilir. Sürekli kavga çıkacağı ile ilgili tetikte hissedebilirsiniz ve kaçmak için çaba gösterirsiniz.Saygısızlık görebilir ve ihtiyaçlarınızın karşılanmadığını fark edebilirsiniz.Özgüveninizin zamanla zedelendiğini hissedebilirsiniz.Toksik İlişkiler Sadece Romantik İlişki ile Mi Sınırlıdır?Toksik ilişkiden bahsedildiğinde aklınıza öncelikle romantik ilişkiler gelebilir. Ancak toksik ilişki arkadaşlıklar, aile ilişkileri ya da iş ilişkileri gibi pek çok ilişkide kendisini gösterebilir. Örneğin toksik bir arkadaş sürekli sizi aşağılayabilir, sizi kendi çıkarları için kullanabilir. Aile üyelerinden birisi sizi manipüle edebilir. İster partnerinizle, ister aile üyenizle, ister arkadaşınızla ya da meslektaşınızla olsun, toksik bir ilişkiyi tespit etmek olumsuz etkileri ile baş edebilmek için oldukça önemlidir.Toksik Bir İlişki İçinde Olabilir Misiniz?Toksik bir ilişkide olup olmadığınızı anlamak için öz değerlendirme yapmanız ve duygularınızı fark etmeniz gerekmektedir. Örneğin iletişim sonrası bitkin, aşağılanmış hissedip hissetmediğinizi takip edebilirsiniz. Gerçek kendinizi ortaya ne kadar koyabildiğinizi düşünebilirsiniz. Bir şeylerin ters gittiğini düşünüyorsanız “Bu ilişkide saygı görüyor muyum, duygularımı ne kadar ifade ediyorum ve duygularımı ve düşüncelerimi ilişkimde bastırmalıymışım gibi düşünüyor muyum?” sorularına cevap aramak da size yardımcı olabilir.Zehirli ve Sağlıklı Bir İlişkiyi Birbirinden Nasıl Ayırt Edebiliriz?Bir ilişkinin toksik mi sağlıklı mı olup olmadığını ayırt ederken ilişkide hangi davranışların sık sergilendiğini inceleyebilirsiniz. Sağlıklı bir ilişkide özgürlük, aidiyet hissetme, özerklik, sınırlara saygı, birbirinin ve kendinin ihtiyacını gözetme gibi konularda özen gösterilmesi gerekir. Ancak toksik bir ilişkide bunlar eksiktir. Bu konuların yanı sıra toksik bir ilişki ile sağlıklı bir ilişkiyi ayırt etmenize yardımcı olan diğer ipuçları şunlar olabilir:Toksik bir ilişkide güvensiz hissederken sağlıklı bir ilişkide güven hissedersiniz.Toksik bir ilişkide kıskançlık sıklıkla görülürken sağlıklı bir ilişkide sevgi dolu hissedersiniz.Toksik bir ilişkide bencillikle sıklıkla karşılaşırken sağlıklı bir ilişkide ihtiyaçların karşılandığını hissedersiniz.Toksik bir ilişkide saygısızlık sıklıkla görülürken sağlıklı bir ilişkide saygı vardır.Toksik bir ilişki taciz edici iken sağlıklı bir ilişki şefkat doludur.Toksik Bir İlişkinin Olumsuz Etkileri Nelerdir?Toksik ilişkiler hem fiziksel hem ruhsal sağlığımızı olumsuz etkileyebilir. İlişki içinde genellikle mutsuz hissetmeye yol açar. Toksik bir ilişki diğerleriyle ilişkinizi de olumsuz etkleyerek sevdiklerimizden bizi uzaklaştırabilir ve yalnız hissetmenize yol açabilir. Hem yalnızlaşmak hem de toksik bir ilişki yeme sorunlarına, bağışıklık sistemi sorunlarına, iştah problemlerine ve depresif hissetmeye yol açabilir. Daha öfkeli ve mutsuz birine dönüştüğünüzü fark edebilirsiniz. Toksik ilişkinin getirdiği kaygı ve stres ile baş etmek için sağlıksız baş etme yollarının denendiği de gözlemlenmektedir. Zamanla kendinize bakış açınızda negatif değişimler görülebilir ve özgüveniniz ile öz saygınız olumsuz etkilenebilir. Duygusal yeme ile alkol ve madde kullanım bozuklukları bu sağlıksız baş etme yollar arasındadır.Toksik İlişkiler Neden Sürdürülür?Kendinizle olan ilişkiniz sizi toksik ilişkide kalmaya mecbur bırakıyor olabilir. Düşük öz saygı ve öz sevgi toksik ilişkiye bağlılığınızı korumaya neden olabilir. “Ya benim hakkımda dedikleri doğruysa?” ya da “Beni başka kimse sevmez ki!” gibi zihninizden geçen bu düşünceler toksik ilişkiyi sonlandırmaya engel olabilir. Bu kaygı ve korku hissettirici düşünceler ilişkinin devam etmesine neden olabilir. Ebeveynlerimizle olan ilişkimiz veya ebeveynlerimizin birbirleri ile olan ilişkilerinden öğrendiklerimiz de yanlış bir ilişki dinamiği öğrenmemize ve yetişkin bir birey olarak toksik bir ilişkide bulunmamızın sebebi olabilir. Eğer mağdur taraf partneri tarafından tehdide maruz kalıyorsa, ilişkiyi sonlandırdığında fiziksel, maddi gibi açılardan zarar göreceğinden endişe duyuyorsa ilişkiyi sonlandırmaktan kaygı duyabilir.Toksik Bir İlişkideyseniz Ne Yapabilirsiniz?Toksik bir ilişki içinde olduğunuzu düşünüyorsanız öncelikle değişimin mümkün olduğunu unutmayın. Bu konu ile ilgili güvendiğiniz bir kişi ile konuşabilirsiniz. Partnerinizle bu konuyu değerlendirebilir, birlikte değişim için çaba göstermeye karar verdiğinizde çift terapisine başvurabilirsiniz. Yıkıcı tartışmalar yerine yapıcı tartışmalar yapabilir ve duygu ve düşüncelerinizi ifade ederken “ben dili”nden yararlanabilirsiniz. Maalesef her birey değişime açık olmayabilir ve sorunları kabul etmeyebilir. Zihinsel ve bedensel sağlığınıza öncelik vererek kendinizi korumaya hakkınız var ve bunu mümkün olduğunda çatışmaya girmeden sağlıklı sınırlar koyarak ve kendinize güvenerek yapabilirsiniz.Toksik ilişkileri zamanında fark etmek ve ele almak kendinizi koruyabilmeniz için önem taşır. İlişkinizin toksik bir ilişki olup olmadığından emin değilseniz veya baş etmek için desteğe ihtiyacınız varsa bireysel terapi desteği alabilirsiniz. Terapi desteği sayesinde kendinizi daha iyi tanımayabilir, özgüveninizi kazanabilir, sınır koymayı öğrenebilir ve toksik ilişkinin olumsuz etkilerinden kendinizi korumayı başarabilirsiniz.Klinik Psikolog Pelin KABAR Yazıyı Oku
Uzman: Pelin KABARYayınlanma: 17.02.2025
Her birey biricik olduğu gibi bireylerin birbiri arasında kurduğu ilişkinin dinamiği de bir o kadar biriciktir. Ancak bazı ilişkilerde belirgin şekilde görülen ve sağlıklı olmadığı bilinen sorunlar bu ilişkinin bir dinamiğinin olmadığını ve sağlıksız bir ilişkinin kurulduğunu bize göstermektedir.Peki, bu tür ilişkilere ne denmektedir diyecek olursak aslında cevabının TOKSİK İLİŞKİ olduğunu neredeyse hepimiz biliyoruz sanki.Toksik ilişkiler genellikle çeşitli nedenlere dayanabilir. İnsanlar, geçmiş deneyimlerden kaynaklanan duygusal yaralarıyla başa çıkarken, bu yaraları bilinçsizce başkalarına yansıtabilirler. Aynı zamanda, düşük özsaygıya sahip bireyler, güvensiz temelli duygularından dolayı toksik davranışlara daha yatkın olabilirler. İlişkideki bir tarafın sürekli kontrol arayışı veya bir tarafın sürekli bağımlılık içinde olması gibi durumlar, toksik dinamiklere yol açabilir.Peki Toksik İlişkiyi Duyduğumuz Zaman Bizim Aklımıza Ne Gelmeli, Nasıl Bir İlişki Olduğunu Düşünmeliyiz? Toksik ilişki, bireyler arasında zararlı, sağlıksız ve dengesiz bir dinamik içeren ilişki türüdür. Toksik ilişkiler genellikle kontrol, manipülasyon, bağımlılık, düşük özsaygı, iletişim eksikliği ve güvensizlik gibi negatif özellikleri içerir. Bu tür ilişkiler, uzun vadede bireylerin duygusal ve psikolojik sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir.Toksik ilişki içinde olan bir birey zamanla kedini kullanılmış hissetmeye başlayabilir, düşünce ve davranışlarını hür bir birey olarak alması gerekirken partnerinin tepkilerinden korktuğu ya da kaçındığı için partnere odaklı davranışlar sergilemeye başlayabilir. Kişi kendisini ihmal edebilir, sürekli kandırıldığını düşünebilir, sınırları ihlal edilebilir ve en önemlisi duygusal istismar ile karşı karşıya kalabilir. Ancak uzun zaman bunları yaşayan bir birey ileri evrelerde artık bunları fark edemez ve doğrudan sürecin içinde boğulabilir.Toksik ilişkilerin içerisinde her daim beklenen bir fedakârlık söz konusudur. Siz partneriniz için kendi hayatınızdan ödün vermeliymişsiniz sanki doğrusu buymuş gibi gelmeye başlar. Manipülasyon bu ilişkilerin için de oldukça yüksek düzeydedir. Söylenen her şeyin sizin ve ilişkinizin iyiliği için söylendiği belirtilse de siz her geçen gün kendinizi daha tedirgin, yorgun ve koşulsuz sunulan sevgiden mahrum hissetmeye başlarsınız.İlişki içerisindeyken adeta koşu bandındaymışsınız gibi sürekli sizi yoracak, kendinizi açıklamanız gerekecek durumlar olur ama yol alamazsınız. İlişkinizde sürekli aynı konular için benzer tartışmalar yaşanır, tartışmalar çok sıktır ama çözüm önerisi ve sonuç yoktur. Nerdeyse tüm tartışmalar askıda kalmış ya da halı altına süpürülerek görmezden gelinmiştir.Toksik İlişkilerde Sıklıkla Hangi Özellikleri Görürüz? 1.Duygusal İstismar: Toksik ilişkilerde, bir partner diğerini duygusal olarak manipüle edebilir, aşağılayabilir, sürekli eleştirebilir ya da duygularını kullanabilir.Bu durum, diğer tarafın özgüvenini ve duygusal sağlığını olumsuz etkiler. Örnek: Seni ben ayakta tutuyorum, ben olmasam sen bunları yapamazsın, bana dua et, ben senin şansınım, sen benim şansımsın, biz bizden başkası anlamaz, biz olmadan yaşayamayız, sen gidersen ben ölürüm, sensiz hayatın anlamı yok, asla beni bırakma yoksa nefes alamam vb. 2.Dengesiz Güç Dinamikleri: Toksik ilişkilerde, bir taraf genellikle diğerini kontrol etmeye, etkilemeye ve manipüle ederek kullanmaya çalışır. İlişki içinde güç dengesizliği hakimdir. Sürekli olarak ilişki hakkında bir partnerin karar sahibi olduğu görülür. Örnek: Onun gelecek planına göre hareket etmek, sıklıkla onun sevdiği mekanlar da buluşmak, onun onayladığı insanlar ile görüşmek ama başkaları ile görüşmeyi sınırlamak zorunda kalmak ya da öyle hissetmek vb. Aksi halde sonu gelmeyen bir tartışmanın içine girmek. 3.İletişim Problemleri: İlişkilerin sağlıklı bir şekilde oluşması ve devam edebilmesi için açık iletişim gereklidir. Saldırgan olan sen dili değil anlaşılma odaklı olan ben dili kullanılmalıdır ancak toksik ilişkilerde iletişim genellikle eksik, yanlış anlaşılmaya açık veya saldırgandır. Örnek: Senin yüzünden böyle oldu, süreci sen zorlaştırıyorsun, sen öyle dediğin için ben de öyle yaptım, bu olanlar hep senin suçun, senin problemin vb. 4.Sınırların İhlali: Sağlıklı ilişkilerde sınırlar önemlidir ve karşılıklı saygıyla korunmalıdır. Toksik ilişkilerde sınırlar genellikle ihlal edilir, sınır konulmaya çalışılması yanlış anlaşılır ve dışlanır bu da zamanla kişinin rahatsız edici bir duruma maruz kalmasına neden olabilir. Örnek: İlişki içindeyken şahsi bilgilerinizin tamamına erişim yetkisine sahip olmayı istemek, telefonunuzu kurcalamak, kendinize ait özel alanın kalmaması ve bunun olmaması gerektiğine ikna edilmeye çalışılması, her şeyinizi bilmeyi istemek, kıyafetinize karışılması, eve geliş saatinize müdahale edilmesi vb. 5.Bağımlılık: Toksik ilişkilerde en belirgin özelliğin bağımlılık olduğunu söyleyebiliriz.İlişkideki bir tarafın, duygusal veya maddi bağımlılık nedeniyle diğerine sürekli olarak bağımlı olması, ondan ayrılamaması ve ona ya da onun sevgisine muhtaçmış gibi yaşamını sürdürüyor olması durumu sıklıkla görülmektedir. Örnek: Sürekli birlikte vakit geçirmeyi istemek, eğer fiziken yan yana olunamayacak bir durumsa sık sık aramak, mesaj atmak ancak sürekli takipte kalmak, saat saat ne yaptığının hesabını sormak, sabah uyandığı gibi aranmayı istemek, kısa süreli bile olsa partnerinin kendinden ayrı seyahat etmesine izin vermemek, başkaları ile onsuz vakit geçirmesini istememek, tüm boş vakitlerin birlikte geçirilmesini talep etmek, partnerden ayrı kalamamak bunun olmaması için duygusal istismara ya da çatışmaya başvurmak vb. Tüm ilişki yaşayan çiftlerin toksik ilişkilerden kaçınması için duygusal farkındalık geliştirmesi, yukarıda yer alan özelliklerden kaçınması, duygusal sınırlarını belirlemesi, sağlıklı iletişim becerilerini geliştirmesi ve de gerektiğinde profesyonel yardım alması önemlidir. Toksik ilişkilerin farkında olmak ve sağlıklı sınırlar koymak, bireylerin daha tatmin edici ve destekleyici bağlantılar kurmalarına yardımcı olabilir.İlişkiler konusunda zorlandığınızı, mevcut ilişkinizin toksik ilişki olduğunu, ilişkilerinizin hep toksik devam ettiğini düşünüyorsanız ve bu sorunu tek başınıza çözmekte zorluk yaşıyorsanız bir ruh sağlığı uzmanından yardım almanızı öneririm.Randevu almak isterseniz randevu takvimimden bana ulaşabilir ya da sorunuz var ise her zaman sorunuzu sorabilirsiniz.KAYNAKÇA:https://www.antalyapsikiyatrist.com/aile-ve-cift-terapisi/toksik-iliskilerhttps://madalyonklinik.com/toksik-iliski/ Yazıyı Oku
Uzman: Fatma İzel ŞAHİN KAYAYayınlanma: 17.11.2023