Merve Ece KAYHAN

Duygu Regülasyonu ve Hayatımızdaki Önemi Duygu regülasyonu, bireylerin günlük hayatlarında duygularını fark edebilmesi, kontrol edebilmesi, duygusal tepkilerini değerlendirebilmesi ve kendi iç dünyasında hissettiği duyguları düzenleyebilmesidir. Duygu regülasyonunu sağlayabilmek olumsuz yaşam olaylarıyla mücadele ederken yön bulmamızı sağlayan son derece kritik bir beceridir. Bu yazıda duygu regülasyonunun önemini, duygu regülasyonu için kullanılabilecek farklı stratejileri keşfedeceğiz.Duygu Regülasyonunun Önemi Duygular hayatımızda önemli bir rol oynar. Kendimizi ifade etmemize, ihtiyaçlarımızı dile getirmemize yardımcı olurlar ve harekete geçmemiz için bize çeşitli sinyaller gönderirler. Bununla birlikte, olumsuz duygular deneyimlediğimizde ve bu olumsuz duygular bizim için zorlayıcı veya baş etmesi güç olduğunda duygularımızı sağlıklı bir şekilde ifade edemeyebiliriz veya duygularımız doğrultusunda bizim için işlevsiz olan davranışlar sergileyebiliriz. Örneğin, kendimizi aşırı endişeli hissediyorsak, bu endişeden kurtulmak adına kaçınma davranışları sergileyebiliriz veya kendimizi kızgın - öfkeli hissedersek, sonradan pişman olacağımız şeyler söyleyebilir veya yapabiliriz. Duygu regülasyonunun nasıl sağlanabileceğini öğrenmek ve bunu uygulamaya başlamak oldukça önemlidir. Bireyler duygularını sağlıklı bir şekilde düzenlediğinde deneyimlenen olumsuz duygular daha kolay yönetilebilir hale gelir, daha sağlıklı ilişkiler kurulabilir, diğer insanlarla yaşanan çatışmalar azabilir ve zorlu yaşam deneyimleriyle daha kolay bir şekilde başa çıkılabilir. Bunlara ek olarak yapılan araştırmalarda duygu regülasyonunun kaygı, depresyon ve obsesif kompulsif bozukluk gibi psikolojik sorunlarda yaşanan semptomlarının şiddetini azaltmada önemli bir rol oynadığını göstermektedir.Duygu Regülasyonu StratejileriYapılan araştırmalara göre, duyguları düzenlemek için kullanılabilecek birçok farklı strateji vardır. En yaygın stratejilerden bazıları şunlardır:·Hissedilen duygu ve düşüncelerin farkına varmak. Duygu ve düşüncelere karşı farkındalık kazanmak duygu regülasyonun temel adımlarından biridir. Kişinin kendi duygu ve düşüncelerine karşı farkındalık kazanması hem kendisini daha iyi anlamasını hem de yaşadığı olayları daha işlevsel bir şekilde analiz etmesini sağlar. Kendisini ve duygularını tanıyan ve yaşadığı olayları sağlıklı bir şekilde analiz edebilen bireyler duygularını daha iyi bir şekilde yönetebilirler.·Alternatif düşünceler geliştirebilme. Bazı zorlu yaşam deneyimleri sonucunda duygular bireyler için oldukça zorlayıcı, baş edilmesi güç ve yıkıcı hale gelebilir. Duyguların bu denli yoğun yaşanması ise bireyde gerçekçi olmayan - olumsuz düşüncelerin oluşumuna yol açabilir. Duygu regülasyonunu sağlayabilmenin ikinci adımı gerçekçi olmayan düşünceleri tespit edebilmek ve bu düşünceleri analiz edebilmektedir.·Soruna odaklanabilme. Olumsuz duygular deneyimlendiğinde ve bu duygular yönetilmesi güç bir hal aldığında bu duyguları ortaya çıkaran sorun tanımlanmalı ve çözüm yolları aranmalıdır. Sorunu çözmek için harekete geçmek, bireylerde kontrolün kendisinde olduğunu hissetmesini sağlayarak, duyguların daha işlevsel bir şekilde yönetilmesine olanak sağlar.·Hissedilen duygudan uzaklaşmamak ve duyguyla kalabilmek. Olumsuz duygular özellikle yoğun ve şiddetli deneyimlendiği zamanlarda bireyler genellikle dikkatlerini dağıtmaya, başka bir şeye odaklanmaya veya duyguyu görmezden gelmeye çalışabilirler. Ancak bu sadece hissedilen duygunun şiddetini arttırıp, baş edilmesi daha güç bir hale getirecektir. Burada yapılması gereken şey duygudan uzaklaşmamak ve duyguyla kalabilmektir ancak bu şekilde duyguları kontrol etmeyi ve yönetebilmeyi öğrenebiliriz.·Nefes egzersizleri ve gevşeme egzersizlerinden yararlanmak. Yapılan araştırmalar nefes ve gevşeme egzersizlerinin bedeni ve zihni regüle ederek kişinin yıkıcı veya zorlayıcı duygularla daha etkili bir şekilde başa çıkmasına olanak sağladığını göstermektedir.Duygu Regülasyonun Bireyler İçin Faydaları Nelerdir?·İlişkilerinizin güçlenmesine ve çatışmaların azalmasına yardımcı olur. Duygularınızı işlevsel bir şekilde yönetebildiğinizde, bireylerle açık iletişim kurabilirsiniz. Hayatınızdaki insanlarla açık iletişim kurmak, daha sağlıklı ilişkiler geliştirmenize ve çatışma yerine daha yapıcı bir şekilde sorunların çözümüne olanak sağlar.·Duygularını regüle edebilen insanlar, kendilerini daha iyi tanırlar ve çevresindeki insanlara kendilerini daha iyi ifade ederler.·Duygu regülasyonunu sağlayabilmek psikolojik sorunların yaşanmasının önüne geçebilir ve var olan psikolojik sorunların semptomlarının şiddetini azaltmada rol oynar.·Duygularınızı işlevsel bir şekilde düzenlemeyi öğrendiğinizde, zorlu yaşam deneyimleriyle daha sağlıklı ve daha kolay şekilde başa çıkmayı da öğrenirsiniz.·Kendinize karşı kişisel farkındalığınız artar. Kendi duygu ve düşüncelerinizin farkına vararak neye ihtiyacınız olduğunu veya nelerin sizi rahatsız ettiğini, istemediğinizi daha iyi analiz edebilirsiniz.·Kendi duygularınızın farkına vararak, hayatınızda daha sağlıklı sınırlar çizebilir ve bu sınırları korumayı öğrenebilirsiniz.·Duygularınızı yönetmeyi öğrendiğiniz zaman daha işlevsel ve sağlıklı kararlar alabilirsiniz. Duygu regülasyonu, duyguları etkili bir şekilde yönetme ve daha sağlıklı bir hayat sürmede hayati bir role sahip olan bir beceridir. Hayatınıza çeşitli stratejileri dahil ederek ve bu konuda bir uzmandan destek alarak duygularınızı daha iyi tanıyabilir ve bu doğrultuda düzenlemeyi öğrenebilirsiniz. Hayatımız boyunca birçok zorlu yaşam deneyimiyle karşı karşıya kaldığımız gibi bu zorlu yaşam deneyimlerinin hiç bitmeyeceğinin ve hayatımızın bir parçası olduğu gerçeğinden uzaklaşmamamız gerekir. Önemli olan zorlu yaşam deneyimleri değil, bizim neler hissettiğimiz ve nasıl davrandığımızdır. Duygularımızı regüle etmeyi öğrenerek, bizi rahatsız eden davranışlardan kurtulmak mümkündür.Uzm. Klinik Psikolog Merve Ece Kayhan.KaynaklarIzard, C.E. (1991). The Psychology of emotions, 1st edition, (pp.185-201). NewYork: Plenum.Leahy, R. L., Tirch, D., & Napolitano, L. A. ( 2011). Emotion Regulation in Psychotherapy, A Practitioners‘s Guide. New York: The Guilford Press.Lulofs, R.S. ve Cahn D.D. (2000), Conflict from theory to action. USA: Aperson Education CompanyAverill, J.R. (1983), Studies on Anger and Aggression: Implications for Theories of Emotion, American Psychologist, November, 1145-1160.Gross, J. J., & Thompson, R. A. (2007). Emotion regulation: Conceptual foundations. In J. J. Gross (Ed.) Handbook of emotion regulation. New York: Guildford PressEisenberg, N., Fabes, R. A., Nyman, M., Bernzweig, J., Bernzweig, J. & Pinuelas, A. (1994). The relations of emotionality and regulation to children's anger-related reactions. Child Development, 65, 109-128.Denollet, J., Nyklicek I. & Vingerhoets, J.J.M. (2008). Introduction: emotions, emotion regulation and health. In A. M. Kring, D. M. Sloan (Ed.), Emotion Regulation and psychopathology (pp. 3-11). New York: The Guildford Press.Frijda, N.H. (1994). Emotion require cognitions, even if simple one, Derl, Ekman,P, Davidson, J.R, The Nature of Emotion: Fundamental Questions, New York, Oxford University Press, ss.197-203.Berkıng, M., Wupperman, P. (2012), Emotion regulation and mental health: recent findings, current challenges, and future directions. Current opinion in psychiatry. 25(2): 128-134.Wolfe D. A., Scott K., Wekerle C., Pitman, A. L. (2001). Child maltreatment: Risk of adjustment problems and dating violence in adolescence. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry. 40(3): 282- 289.Beck, J. S. (2014).Bilişsel davranışçı terapi: Temelleri ve ötesi. Nobel Akademik Yayıncılık.

Devamını Oku

Bağlanma Stillerinin ve Benlik Saygısının Yeme Davranışları Üzerindeki Etkisi Dünya genelinde özellikle son yıllarda sağlıksız yeme davranışları oldukça artmaya başlamıştır. Duygularımız yeme davranışlarının oluşumu ve sürmesi açısından önemli bir işleve sahiptir. Yaşam içerisinde birçok duygu hissetmekte ve deneyimlemekteyiz. Deneyimlediğimiz bu olumlu ve olumsuz duygular, yeme alışkanlıklarımızın oluşumunu etkilemektedir. Bu açıdan besin tüketimi yalnızca biyolojik ihtiyaçlarımız için değil aynı zamanda psikolojik ihtiyaçlarımızada hizmet eden bir işleve sahiptir. Özetle, duygu durumumuzun yeme davranışlarının oluşumunda ve sürmesinde doğrudan bir etkisi olduğunu söylemek mümkündür. Bu yazıda yeme davranışları duygular, bağlanma stilleri ve benlik saygısı ile ele alınarak incelenecektir. Doğduğumuz andan itibaren fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarımız bakım veren kişi tarafından karşılanır. Bu ihtiyaçların karşılanması veya karşılanmaması bakım veren ve çocuk arasındaki bağlanma ilişkisinin oluşumunda oldukça etkili bir rol oynar. Eğer bakım veren ile çocuk arasında sağlıklı bir ilişki kurulursa güven ve mutluluk hissi, sağlıksız bir ilişki kurulursa kaygı, korku, öfke gibi olumsuz duygular hissedilir 1. Ainsworth’e göre çocukluk döneminde üç tür bağlanma stili geliştirebiliriz. Bunlar; güvenli, kaygılı ve kaçıngan bağlanma stilleridir 2. Geliştirdiğimiz bağlanma stillerinde çocukken ihtiyaçlarımızla ne kadar ilgilenildiği, ne kadarının karşılandığı etkili olur ve çocukluk döneminde oluşturduğumuz bu bağlanma, yetişkinlik döneminde de devam eder. Yetişkinlik döneminde diğer bireylerle nasıl iletişim kurduğumuz bağlanma stillerimiz ile oldukça ilişkilidir. Son dönemlerde yapılan yeni çalışmalar bağlanma stillerinin yeme davranışları üzerinde doğrudan bir etkisi olduğunu göstermeye başlamıştır. Örneğin; Faber ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmada düzensiz yeme davranışları ve güvensiz bağlanma arasında doğrudan ilişki olduğu bulunmuştur 3. Yapılan diğer çalışmalar ise benlik saygısının yeme davranışları üzerinde bir etkisi olduğunu göstermektedir. Benlik saygısının oluşumu bireyin kendisine yönelik nasıl bir tutum içerisinde olduğuyla ilişkilidir 4. Sağlıksız – düzensiz yeme davranışları benlik saygısından direkt olarak etkilenmektedir. Düşük benlik saygısı, sağlıksız yeme davranışları için başlı başına bir risk faktörüdür ve sağlıksız yeme davranışlarında sıkça görülen psikolojik faktörlerden biridir. Gander ve arkadaşları yaptıkları çalışmada, bireylerin bağlanma stillerinin benlik saygısını doğrudan etkilediğini ve bu etkinin sağlıksız yeme davranışlarını da ortaya çıkardığını belirtmiştirler 5. Yapılan pek çok araştırma bulgularına göre, benlik saygısı ile kısıtlayıcı ve duygusal yeme davranışları arasında bir ilişki bulunmaktadır. Benlik saygısının artması sağlıksız yeme davranışlarını azaltırken, benlik saygısının düşmesi kısıtlayıcı ve duygusal yeme davranışlarına yol açabilmektedir 6,7,8. Araştırma sonuçlarına göre yüksek benlik saygısının sağlıksız ve düzensiz yeme davranışları için koruyucu bir işleve sahip olduğunu söylenebilir. Yeme davranışlarını bağlanma stilleri açısından değerlendirdiğimizde ise kısıtlayıcı ve duygusal yeme davranışlarının güvenli bağlanma ile negatif yönde ilişkili ve korkulu, saplantılı bağlanma ile pozitif yönde ilişkili olduğunu görmekteyiz. Bu sonuçlara göre, bireylerin korkulu ve saplantılı bağlanma stiline sahip olması sağlıksız yeme davranışlarını arttırırken, güvenli bağlanma stilini sahip olmaları sağlıksız yeme davranışlarını azaltan bir işleve sahiptir 3,9,10,11. Psikanalitik kurama göre, bakım veren ile çocuk arasında güvenli bağlanma stili oluşmadığında, yaşamın ilerleyen dönemlerinde bireylerin içsel dünyalarında çeşitli çatışmalar meydana gelmeye başlar ve bireyler en kolay denetim sağlayabilecekleri alan olan kendi bedenlerine yönelme eğilimini gösterirler. Bu nedenle içsel dünyada yaşanan çatışmalar ve bireyin eksikliğini hissettiği şeyler sağlıksız yeme davranışlarının oluşumuna ve sürmesine yol açabilir 12. Kendinizde sağlıksız - düzensiz yeme davranışlarınız olduğundan şüpheleniyorsanız bir uzmandan destek alabilirsiniz. Uzm. Klinik Psikolog Merve Ece Kayhan.KaynaklarBowlby, J. (1969). Attachment and Loss: Vol. 1. Attachment, New York: Basic Books, 235- 300.Ainsworth, M.D.S. (1978). The bowlby-ainsworth attachment theory. Behavioral and Brain Sciences, 1(3), 436-438.Faber, A., Dubé, L. ve Knäuper, B. (2018). Attachment and eating: A meta-analytic review of the relevance of attachment for unhealthy and healthy eating behaviors in the general population. Appetite, 123, 410–438.Ende, J., Kazis, L., Ash, A., ve Moskowitz, M. A. (1989). Measuring patients desire for autonomy: Decision making and information-seeking preferences among medical patients. Journal of General Internal Medicine, 4(1), 23–30.Gander, M., Sevecke, K., ve Buchheim, A. (2015). Eating disorders in adolescence: attachment issues from a developmental perspective. Frontiers in Psychology, 6, 1136.Şanlıer, N., Bıyıklı, A.E. ve Bıyıklı, E.T. (2015). Evaluating the relationship of eating behaviors of university students with body mass index and self-esteem. Ecology of Food and Nutrition, 54(2), 175-185.Boğaz, M.E., Kutlu, R. ve Cı̇han, F.G. (2019). Obezite ile yeme davranışı, beden algısı ve benlik saygısı arasındaki ilişki. Cukurova Medical Journal, 44(3), 1064-1073.Tanrıverdi, D., Savaş, E., Gönüllüoğlu, N., Kurdal, E. ve Balık, G. (2011). Lise öğrencilerinin yeme tutumları, yeme davranışları ve benlik saygılarının incelenmesi. Gaziantep Medical Journal, 17(1), 33-39.Vardal, E. (2015). Yeme tutumu: Bağlanma stilleri ve geştalt temas biçimleri açısından bir değerlendirme. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, Türkiye.Maras, D., Obeid, N., Flament, M., Buchholz, A., Henderson, K.A., Gick, M. ve Goldfield, G.S. (2016). Attachment style and obesity: Disordered eating behaviors as a mediator in a community sample of Canadian youth. Journal of Developmental and Behavioral Pediatrics, 37(9), 762–770.Lenaghan, J.A., Buda, R. ve Eisner, A.B. (2007). An examination of the role of emotional intelligence in work and family conflict. Journal of Managerial Issues, 19, 76.Alantar, Z. ve Maner, F. (2008). Bağlanma kuramı açısından yeme bozuklukları. Psychiatry, 9, 97-104.

Devamını Oku