Selin ARSLAN

Şemalar Nedir, Kusurluluk Şeması Nedir, Belirtileri Nelerdir, Sebepleri Nelerdir ve Nasıl Başa Çıkılır?Psikoloji dünyası, bireylerin düşünce, duygu ve davranışlarını anlamaya yönelik birçok teorik yaklaşım sunar. Bu yaklaşımlardan biri olan şema terapisi, bireyin hayatını derinden etkileyen temel inançlarını (şemaları) anlamayı ve değiştirmeyi hedefler. Şemalar, bireyin yaşamını şekillendiren otomatik ve derin duygusal yapıları ifade eder. Bu yazıda, şemaların ne olduğunu, kusurluluk şemasının tanımını, belirtilerini, oluşum sebeplerini ve bu şema ile başa çıkma yollarını ele alacağız.Şemalar Nedir?Şemalar, bireyin dünyayı algılama ve deneyimleme biçimini şekillendiren temel inançlardır. Jeffrey Young tarafından geliştirilen şema terapi yaklaşımına göre, şemalar çocukluk döneminde gelişir ve bireyin yaşamı boyunca etkili olabilir. Bu yapılar, bireyin aile, çevre ve yaşadığı diğer deneyimler sonucu oluşur. Şemaların pozitif ya da negatif etkileri olabilir; ancak problemli şemalar, bireyin mutluluğunu ve ilişkilerini olumsuz yönde etkileyebilir.Young’a göre 18 temel şema vardır. Bunlar arasında kusurluluk, terk edilme, duygusal yoksunluk, mükemmeliyetçilik gibi şemalar yer alır. Her bir şema, farklı bir ihtiyacın karşılanmaması sonucu ortaya çıkar ve bireyin gelecekteki davranışlarını şekillendirir.Kusurluluk Şeması Nedir?Kusurluluk şeması (“faultiness schema”), bireyin kendisini eksik, hatalı, sevilemez ya da yetersiz hissettiği bir düşünce yapısıdır. Bu şema, bireyin kendi benliğine yönelik aşırı eleştiriler yapması ve yoğun bir utanç duygusu yaşaması ile karakterizedir. Kusurluluk şemasına sahip bireyler, kendi değerlerini düşük görme eğilimindedir ve başkaları tarafından beğenilmeme ya da reddedilme korkusu yaşarlar.Bu şema genellikle şu düşüncelerle kendini gösterir:“Başkaları benim hatalarımı görse, beni asla sevmezler.”“Yeterince iyi değilim.”“Kendi kusurlarımı saklamazsam insanlar beni yargılar.”Kusurluluk Şemasının BelirtileriKusurluluk şemasına sahip bireylerde, farklı düzeylerde şu belirtiler ortaya çıkabilir:Yoğun Eleştiri ve Kendini Suçlama: Birey, kendi hatalarına karşı olağanüstü derecede eleştirel olur. Bu eleştiriler genellikle orantısız ve aşırıdır.Mükemmeliyetçilik: Kusurlarını gizlemek ya da telafi etmek için mükemmeliyetçi davranışlar sergilerler. Bu durum, sürekli bir tatminsizlik ve yetersizlik hissi yaratabilir.Yakın İlişkilerde Sorunlar: Kusurluluk şeması, bireyin yakın ilişkilerde açık olmasını engeller. Kendi kusurlarını gizleme ihtiyacı, samimi bağlar kurmalarını zorlaştırabilir.Utandırılma ve Red Edilme Korkusu: Bu bireyler, başkaları tarafından yargılanmaktan ya da eleştirilmekten yoğun bir şekilde korkarlar.Kendi Değerini Aşağı Görme: Kendi başarılarını ve olumlu yanlarını fark etmekte zorlanırlar.Kusurluluk Şemasının SebepleriKusurluluk şemasının kökenleri genellikle çocukluk dönemine dayanır. Bu dönemde bireyin karşılaştığı olumsuz deneyimler, şemanın oluşmasında etkili olabilir. Bu deneyimler şunlar olabilir:Eleştirel Ebeveyn Tutumları: Aşırı eleştirel ya da yargılayıcı ebeveynler, çocuğun kendini yetersiz hissetmesine yol açabilir.Duygusal Yoksunluk: Sevgi, destek ya da takdir eksikliği, bireyin kendini sevilmez ya da değersiz hissetmesine neden olabilir.Travmatik Deneyimler: Fiziksel, duygusal ya da cinsel istismar gibi travmatik olaylar, bireyin kendi değerini sorgulamasına yol açabilir.Kıyaslama: Aile ya da çevre tarafından sürekli başkalarıyla kıyaslanmak, bireyin kendi değerini düşürmesine neden olabilir.Kusurluluk Şeması ile Başa Çıkma YollarıKusurluluk şeması, bireyin yaşamını olumsuz yönde etkileyen bir zihinsel yapıdır; ancak bu şema ile başa çıkmak mümkün. Şu stratejiler, kusurluluk şemasının etkilerini azaltmaya yardımcı olabilir:1. Şemayı Fark EtmeŞemaların farkında olmak, değişim sürecinin ilk adımıdır. Birey, kendi düşünce ve davranış kalıplarını sorgulayarak kusurluluk şemasını tanıyabilir. Bu noktada bir psikologdan destek almak faydalı olabilir.2. Olumsuz Düşünceleri Yeniden ÇerçevelemeKusurluluk şeması, büyüktükçe kendini doğrulayan bir kehanet haline gelebilir. Olumsuz düşünceleri sorgulamak ve yeniden çerçevelemek, bu şemanın etkisini azaltabilir. Örneğin, “Ben yetersizim” düşüncesi yerine, “Herkesin gelişmesi gereken yanları vardır” gibi bir düşünce benimsenebilir.3. Kendi Kendine ŞefkatBirey, kusurlarını ve hatalarını insani deneyimler olarak kabul etmeyi öğrenmelidir. Kendine şefkat geliştirmek, şemanın etkisini azaltabilir ve bireyin daha olumlu bir öz imaj oluşturmasına yardımcı olabilir.4. Destekleyici İlişkiler KurmaSağlıklı ve destekleyici ilişkiler, kusurluluk şemasının etkilerini azaltabilir. Bu tür ilişkiler, bireyin gerçek benliğini ifade etmesine ve kabul edilme hissini yaşamasına olanak tanır.5. Profesyonel Yardım AlmaBir psikolog ya da terapist ile çalışmak, kusurluluk şemasının kök nedenlerini anlamaya ve bu şemayı dönüştürmeye yardımcı olabilir. Şema terapisi, bu noktada etkili bir yaklaşımdır. Şema terapisi, Jeffrey Young tarafından geliştirilen ve bilişsel davranışçı terapi, bağlanma teorisi, psikodinamik terapi ve gestalt terapi gibi farklı yaklaşımları bir araya getiren bütüncül bir psikoterapi yöntemidir. Bu terapi yöntemi, bireylerin çocukluk ve ergenlik döneminde oluşan ve yaşamları boyunca tekrarlayan olumsuz düşünce, duygu ve davranış kalıplarını (şemaları) ele almayı amaçlar. Şema terapisi, özellikle kronik psikolojik sorunlar yaşayan bireylerde etkili bir yöntemdir.SonuçKusurluluk şeması, bireyin kendisiyle ilgili olumsuz yargılara sahip olduğu ve bu yargılar nedeniyle yaşam kalitesinin etkilendiği önemli bir zihinsel süreçtir. Bu şema, bireyin hem kişisel mutluluğunu hem de sosyal ilişkilerini olumsuz yönde etkileyebilir. Ancak, kusurluluk şemasıyla başa çıkmanın mümkün olduğunu unutmamak gerekir.Kendi kusurlarını kabul etmek ve mükemmel olma çabasından vazgeçmek, bu süreçte atılabilecek en büyük adımlardan biridir. Bu, bireyin kendine daha fazla şefkat göstermesi ve kendisini olduğu gibi kabul etmesi anlamına gelir. Psikolojik destek almak, şemanın kökenine inmek ve geçmişte oluşan olumsuz deneyimlerin etkilerini anlamak için son derece önemlidir.Unutulmamalıdır ki herkes zaman zaman kendisini yetersiz veya eksik hissedebilir. Ancak bu duyguların hayatımızı kontrol etmesine izin vermek yerine, onların üzerine gitmek ve sağlıklı baş etme mekanizmaları geliştirmek mümkündür. Bu nedenle, kusurluluk şeması gibi olumsuz düşünce kalıplarını fark etmek ve değiştirmek, daha sağlıklı ve mutlu bir yaşam için önemli bir adımdır.

Devamını Oku

Aldatma, bir ilişkide karşı tarafın güvenini sarsan ve duygusal bir yaralanmaya yol açan derin bir ihanet hissiyle bağlı bir deneyimdir. Çoğu zaman, aldatmanın ardından bir ilişkiye devam etmek zor gibi görünse de, doğru adımlar ve şeffaf bir çabayla affetmek ve yeniden bağlantı kurmak mümkün olabilir. Bu yazıda, aldatma sonrası affetme süreciyle başa çıkmak için izlenebilecek yolları inceleyeceğiz.1. Aldatma Sonrası İlk Tepkiler: Kendinizi AnlamakAldatmanın hemen ardından ortaya çıkan şok, kızgınlık, üzülme ve kafa karışıklığı gibi duygular son derece doğal ve insani bir tepkinin parçasıdır. Bu süreçte:Kendi duygularınıza alan tanıyın: Hangi duyguları yaşadığınızı anlamak için kendinize zaman verin. Üzülmek, kırgın hissetmek veya köşkünlük duyumsamak normaldir.Bir karar vermek zorunda olmadığınızı hatırlayın: İlişkiyi devam ettirip ettirmeme konusunda aceleci bir karar almak zorunda değilsiniz. Kendinize düşünme ve süreci anlamlandırma zamanı tanıyın.2. Güveni Yeniden Kurmak: Zorlu ama MümkünAldatmadan sonra en büyük zorluklardan biri, kaybolan güveni yeniden inşa etmektir. Güvenin tekrar kurulması zaman alabilir ve tarafların her ikisinin de yoğun çabasını gerektirir.İçten bir özür: Aldatma eylemini gerçekleştiren tarafın samimi bir şekilde özür dilemesi çok önemlidir. Bu özür, yalnızca bir sözde değil, aynı zamanda eylemlerle de desteklenmelidir.Açıklık ve şeffaflık: Güveni yeniden tesis etmenin en etkili yollarından biri, gelecekte şeffaf bir iletişim sürdürmektir. Bu, hem duygusal hem de fiziksel anlamda sadakat taahhüdünü kapsar.3. Profesyonel Destek Almayı DeğerlendirinBir ilişkide aldatmanın yarattığı hasarla başa çıkmak, bazen bireysel veya çift terapisi gibi profesyonel yardımları gerektirebilir.Çift terapisi: Bir çift terapisti, aldatmanın temel nedenlerini ve etkilerini anlamaya yardımcı olabilir. Aynı zamanda, yeniden bağlantı kurma yolları önerir.Bireysel terapi: Aldatılan kişi, bireysel olarak duygularını ve yaşadığı travmayı anlamlandırmak için bir terapiste başvurabilir. Bu, iyileşme sürecini hızlandırabilir.4. Affetmenin Anlamını KavrayınAffetmek, yaşanan şeyleri tamamen unutmak veya onaylamak anlamına gelmez. Aksine, affetmek, duygusal yüklenmeleri serbest bırakma ve kendi iyiliğiniz için bir adım atma eylemidir.Affetmek sizin ıyiliğiniz içindir: Affetme, diğer kişiyi mazur görme anlamına gelmez. Bunun yerine, kendi duygusal sağlığınız ve huzurunuz için yapılan bir eylemdir.Zamanınıza saygı duyun: Affetme süreci hızlı bir şekilde gerçekleşmez. Kendi hızınızı belirlemek ve aceleci olmamak önemlidir.5. Yeni Bir Temel OluşturunAldatma sonrası, ilişkinin tamamen yeni bir temele oturtulması gerekebilir. Bu, hem bireylerin hem de çiftin birlikte yapması gereken çalışmaları kapsar.Beklentileri ve sınırları belirleyin: Gelecekte benzer sorunların yaşanmaması için çiftler, birbirlerinden ne beklediklerini açıkça ifade etmelidir.Pozitif deneyimler yaratın: Olumlu anılar oluşturmak, ilişkinin iyileşmesine yardımcı olabilir. Birlikte vakit geçirmek, yeni aktiviteler denemek ve paylaşımlar yapmak bu süreci destekler.6. Kendi Değerinizi HatırlamakAldatma sonrası, kişisel değerinizi sorgulamanız olağandır. Ancak, bu süreçte kendi değerinizi fark etmek ve kendinize önem vermek, iyileşme yolunda kritik bir adımdır.Kendi özsaygınızın farkına varın: Aldatma, sizin yetersiz olduğunuz anlamına gelmez. Bu durum, diğer tarafın yanlış kararlarıyla ilgilidir.Kendi hedeflerinize odaklanın: Kendi bireysel hedeflerinizi belirlemek ve bu hedeflere yönelmek, yaşadığınız olumsuz deneyimlerin etkisini azaltabilir.7. Karar Alma ZamanıSonunda, aldığınız yaraların şifalandığını hissettiğinizde, ilişkiyi sürdürüp sürdüremeyeceğiniz konusunda bir karar vermeniz gerekebilir.Duygularınıza ve mantığınıza danışın: Kalp ve zihin arasında bir denge kurmaya çalışın. Bu kararın sizi ve geleceğinizi nasıl etkileyeceğini değerlendirin.Mutlu olup olmayacağınıza odaklanın: İlişkide mutlu olup olamayacağınız, kararınızda belirleyici bir faktör olacaktır.8. Aldatmanın Kökenlerini AnlamakAldatma eylemi, genellikle daha derin sorunların bir belirtisi olabilir. Bu sorunlar bireysel, ilişkisel veya her iki düzeyde de olabilir.Bireysel faktörler: Aldatan kişinin kendi duygusal eksiklikleri, kötü iletişim becerileri ya da başka psikolojik sorunlar bu davranışın altında yatan nedenler olabilir.İlişkisel faktörler: İlişkideki duygusal uzaklık, iletişim eksikliği ya da bağlılık sorunları aldatmaya zemin hazırlayabilir.Bu kök nedenleri anlamak, benzer bir durumun tekrarını önlemek ve ilişkiyi daha sağlam bir temele oturtmak için önemlidir.9. İleriye BakışAldatma sonrası bir ilişkide devam etmeye karar verdiyseniz, geleceğe umutla bakabilmek önemlidir. Bu süreçte şu noktaları dikkate alabilirsiniz:Geçmişi takıp kalmayın: Aldatma, ilişkinin bir parçası olarak kabul edilip geride bırakılmalıdır. Sürekli geçmişe dönüp aynı meseleleri gündeme getirmek, iyileşmeyi zorlaştırabilir.Birlikte yeni hedefler belirleyin: Geleceğe yönelik ortak hedefler belirlemek, ilişkiyi daha anlamlı hale getirebilir.Sabırlı olun: Affetme ve yeniden bağlanma zaman alabilir. Bu süreçte hem kendinize hem de partnerinize karşı sabırlı olmanız önemlidir.Son SözAldatma sonrası affetme süreci, birey ve çift olarak büyümek için zorlayıcı ancak bir o kadar da dönüştürücü bir fırsat sunar. Affetmek, hataları göz ardı etmek ya da yaşanan acıyı küçümsemek anlamına gelmez; aksine, kendi duygularınıza değer vererek ve ilişkinizin temelini yeniden inşa ederek ilerlemeyi seçmek demektir. Bu süreçte, karşılıklı sorumluluk almak, empati kurmak ve dürüst bir iletişim geliştirmek çok önemlidir. Her iki taraf da kendi içsel yolculuğunu yaparken, ilişkinin geçmişteki dinamiklerini anlamak ve gelecekte daha sağlıklı bir bağ kurma yollarını keşfetmek mümkündür.Unutulmamalıdır ki, affetmek yalnızca çift için değil, bireyin kendisi için de bir şifa sürecidir. Duygusal yaraları sarmak zaman alabilir, ancak bu süreçte sabırlı ve kendinize karşı şefkatli olmak büyük önem taşır. Affetmek, her zaman ilişkiye devam etmek anlamına gelmez; bazen bağışlamak ve yolları ayırmak da en sağlıklı seçim olabilir. Ancak hangi yolu seçerseniz seçin, bu sürecin sonunda duygusal gücünüzün ve dayanıklılığınızın arttığını fark edeceksiniz.Sonuç olarak, aldatma sonrası affetmek, bir ilişkinin krizden çıkıp yeniden yapılanmasına veya bireylerin kendi hayatlarında yeni bir sayfa açmasına olanak tanıyan bir dönüm noktasıdır. Bu zorlu süreci, hem kendiniz hem de ilişkiniz için bir öğrenme ve gelişim fırsatı olarak görmek, daha güçlü ve bilinçli bir geleceğe adım atmanıza yardımcı olabilir. Önemli olan, duygularınıza kulak vermek, ihtiyaçlarınızı anlamak ve kendi değerinizin farkında olarak hareket etmektir. Her iyileşme süreci eşsizdir ve sizin de bu yolda kendinize özgü bir yol haritası oluşturmanız mümkündür.

Devamını Oku