Stres ve Psikolojik Rahatsızlıklar

Stres ve psikolojik rahatsızlıklar aslında yakından ilişkili olan konulardır. Bireylerin günlük hayatta yaşadığı pek çok stres etkeni aslında psikolojik rahatsızlıkların temelini oluşturmaktadır. Bu psikolojik rahatsızlıklara bağlı şekilde çeşitli pek çok fiziksel rahatsızlığın da görülmesi mümkündür. Bu nedenle de aslında günlük hayattaki stres faktörlerinin ortadan kaldırılması oldukça büyük öneme sahiptir. Stres faktörlerini ortadan kaldırmak her zaman kolay olmaz ancak bu stres faktörlerinden kısa süreliğine bile olsa uzaklaşmak aslında bireylerin yaşadıkları ya da yaşayabilecekleri psikolojik rahatsızlıklardan uzaklaşmaları için oldukça büyük öneme sahiptir. Stres barındıran faktörler günlük yaşamın her alanında karşımıza çıkabilmektedir. Trafikte, okulda, iş ortamında, aile içinde, arkadaşlar ile olan ilişkilerde, romantik ilişkilerde ve daha pek çok alanda stres faktörlerini somut şekilde görmek mümkündür. Bu stres faktörlerinin her biri de bireylerin psikolojik rahatsızlıklara sahip olmasını oldukça net şekilde etkilemektedir. Aslında stres yaratabilecek durumlar yalnızca günlük yaşamda karşılaşılan basit problemler de değildir. Bireyler çeşitli kaygılara sahip olabilirler. Örneğin okulda derslerden düşük almak stres yaratabilecek olan bir kaygıdır. Bireyin düşük not almaktan kaygı duyması kaygı bozuklukları geliştirmesine neden olabilmektedir. Bunun gibi onlarca örnek bireylerin yaşamlarında mevcuttur. 

Farklı alanlarda görülebilecek olan stres etkenleri aslında günlük hayatın her anında karşımıza çıkabilecek olan durumlardır. Örneğin günümüzde pandemi haline gelmiş olan Covid-19 nedeni ile insanların stres içinde olması oldukça normaldir ancak Covid-19 temelde tek başına bir stres etkeni değildir. Bireylerin işlerinden ayrılmak zorunda kalması, ekonomik anlamda zorluk çekmesi, uzun saatler boyunca hastanede çalışıyor olması, hastalığa yakalanmaktan korkması, ailesini ya da arkadaşlarını göremiyor olması, sosyal yaşamından uzak olması gibi pek çok etken aslında Covid-19 sürecine bağlı şekilde kendini ortaya koyan stres etkenlerindendir. Bu nedenle de aslında Covid-19 dahi tek başına bir stres etkeni değilken günlük yaşamda hiçbir durumun da tek başına bir stres etkeni olması durumu söz konusu değildir. Yani aslında her bir stres etkeni beraberinde yeni problemleri getirebilir ve bu durum da zamanla içinden çıkılmaz bir hal alarak bireylerin psikolojik rahatsızlıklara sahip olmasını tetikleyebilir. Bireyler ayrıca stres yaratabilecek ortamlarda da bulunuyor olabilir. Örneğin iş ortamları bireyler için genellikle stres etmenlerinin en sık ve en net şekilde görüldüğü yerdir. Bu ortamlarda kişiler gerek görevlerinden dolayı gerek bulundukları pozisyonlardan dolayı pek çok sorun yaşayabilmektedir. Buna bağlı olarak da kişilerin kişilik bozukluğundan, obsesif kompülsif bozukluğa ve depresyondan, bipolar bozukluğa kadar uzanan geniş bir yelpaze içinde yer alan psikolojik rahatsızlıkların her birine sahip olması mümkündür. Bu psikolojik rahatsızlıkların pek çoğunun kendi başına durduk yere meydana gelmeyeceği bilinmelidir. Elbette ki bazı psikolojik rahatsızlıklar genetik şekilde bireylerde görülebilir olsa da asıl tetikleyiciler sonucunda kendilerini net şekilde ortaya koymaları mümkündür. Bu durumda da aslında bireylerin stres etmenleri çerçevesinde çeşitli şekillerde psikolojik rahatsızlıklar geliştirmesi mümkündür. 

Stres, psikolojik rahatsızlıkların gelişmesinden önce bireylerin depresyon gibi farklı rahatsızlıklara sahip olmasını tetikler. Stres altındaki bireyler sağlıklı şekilde düşünemez, kaygı geliştirirler ve bunlara bağlı şekilde yaptıkları işlere odaklanmakta zorlanırlar. Dolayısıyla aslında farklı psikolojik rahatsızlıkların da ortaya çıkma olasılığı artar. Bu nedenle de stres ile psikolojik rahatsızlıklar arasında ciddi bir ilişki bulunduğunu söylemek mümkündür. Psikolojik rahatsızlıklar genellikle tetikleyiciye ihtiyaç duyarlar. Bu tetikleyiciler her alanda görülebilecek olan etkenlerdir ve strese neden olmaktadır. Stres temelde pek çok psikolojik rahatsızlığın en önemli etkenidir ve psikolojik rahatsızlıklar özellikle de stres, kaygı ve depresyon içindeki bireylerde görülmektedir. 

Stresin Neden Olabileceği Psikolojik Rahatsızlıklar 

Stres pek çok psikolojik rahatsızlığın temel yapı taşı görevi görmektedir. Bu nedenle de farklı psikolojik rahatsızlıkların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Bu rahatsızlıklar çok genel bir yelpaze içinde değerlendirilebilir çünkü aslında stres her türlü psikolojik rahatsızlığa neden olabilecek durumları içinde barındırmaktadır. 

Kişilik Bozuklukları 

Stresin kişilik bozukluklarına neden olamayacak kadar basit bir durum olduğunu düşünmek yanlış olacaktır çünkü aslında stres farklı şekillerde görülebildiği için her türlü psikolojik rahatsızlık için bir neden olması mümkündür. Bu açıdan bakıldığı zaman örneğin aile içinde ciddi problemlere sahip olan bir gencin zaman içinde yaşadığı stres nedeni ile kişilik bozukluklarına sahip olması da oldukça olasıdır. Örneğin sevgi ve ilgi görmeyen, ailesi ile sorunları olan bireyler stres altında kendilerine aile görevi görecek bir ek kişilik oluşturma eğilimi içinde olabilirler. Bunun dışında anti sosyal kişilik bozukluğu gibi durumlar da aslında topluluk içinde yaşanan stres etmenlerine bağlı şekilde ortaya çıkabilen durumlardır. Kişilik bozukluklarının çeşitlerine bakıldığı zaman her birinin ortaya çıkmasının aslında temelinde stresin yatabileceği kolayca görülebilir. Bu nedenle stres durumlarını asla hafife almamak gerekir. Bireyler çoklu kişilik bozukluğundan anti sosyal kişilik bozukluğuna kadar uzanan geniş bir kişilik bozukluğu yelpazesi içinde çeşitli psikolojik rahatsızlıklar yaşayabilir.

Kaygı Bozuklukları 

Bireylerin aslında strese bağlı şekilde en sık yaşadığı psikolojik rahatsızlıklardan biri kaygı bozukluğudur. Kişiler bulundukları ortamlara, ortamlarda yaşadıkları durumlara ve etraflarında yer alan bireylere bağlı şekilde stres içinde olabilirler. Bu durumda da kaygı bozuklukları iş ile, okul ile, aile ve arkadaşlar ile ilgili olarak kolayca ortaya çıkabilmektedir. Buradan da anlaşılacağı üzere aslında çevrenin bireyin stres etmenleri ile olan ilişkisindeki rolü yadsınamayacak derecede önemlidir.

Depresyon 

Depresyon, stres nedeni ile görülebilen en önemli psikolojik rahatsızlıklardan biridir çünkü aslında en sık görülen ve temelinde stres yatan en önemli psikolojik rahatsızlıklardan biridir. Depresyon, diğer psikolojik rahatsızlıkların pek çoğundan farklı olarak farklı onlarca psikolojik rahatsızlığa da neden olabilen bir durumdur. Bu nedenle de depresyonun önemsenmesi, stres etmenleri konusunda da ciddiye alınması gerekir. Kişiler yaşadıkları stres içeren durumların sonucunda depresyon içinde olabilirler. Depresyon aslında özellikle de günlük hayatta yaşanan problemlerin sonucunda ortaya çıkar ve bu nedenle de stresin aslında depresyon üzerinde ne kadar etkili olduğu kolayca görülebilir. 

Obsesif Kompülsif Bozukluk 

Stres, obsesif kompülsif bozukluğa da neden olabilen bir etkendir. Örneğin Covid-19 döneminde bireylerin yaşadıkları hastalığa bağlı stres ve onların hasta olma konusunda geliştirdikleri çeşitli kaygı bozuklukları sonrasında obsesif ve kompülsif şekilde kendini gösterebilir. Bireyler bu durumdan dolayı titizlik konusunda çok daha dikkatli ve takıntılı hale gelebilirler. Bu da temelde hastalığın sebep olduğu strese bağlıdır. 

Stresten Uzak Kalmak 

Stresten uzak kalmak için bireylerin kendini stresli, gergin ve aslında mutsuz hissettikleri ortamdan uzak kalması ya da en azından bu ortamlarda bulunmaları zorunlu ise stres yaratan etmenleri kendilerinden uzak tutmaları gerekmektedir. Stres etmenleri ile iç içe olması gereken kişilerin psikolojik anlamda kendilerini daha iyi hissetmek için yaşadıkları sorunları psikologlar ile paylaşmaları, çevrelerinden de yaşadıkları sorunlara dair destek almaları gerekir. Ancak bu şekilde stresin neden olabileceği psikolojik rahatsızlıklardan uzak kalmak mümkün hale gelir.